89823

Analogicznie wyglądają szeregi L -aldoz i L-ketoz. Cukry szeregu I) są bardziej rozpowszechnione w przyrodzie niż szeregu L.

Występowanie

Do popularnych cukrów zaliczają się D-ryboza. D-galaktoza. D-mannoza i D-fruktoza. Miód jest mieszaną D-glukozy i D-fruktozy. Pośród nielicznych naturalnych cukrów prostych szeregu L znajduje się L-arabinoza i L-galaktoza. Wolne triozy nie zostały wykryte w przyrodzie, występują jednak w żywych komórkach w postaci fosforanów. Również nie znaleziono wolnych tetroz. Fosforylozowana erytroza bierze udział w procesach biochemicznych.

D-Glukoza i D-fruktoza są produkowane przez rośliny zielone w procesie fotosyntezy z CO2 i wody. Inne cukry powstają w wyniku transformacji głównie D-glukozy. D-Glukoza występuje w wielu owocach, we krwi. stanowi też wyłączne źródło energii dla mózgu.

Wolne cukry spotyka się w owocach lub innych częściach roślin, np. w łodygach (trzcina cukrowa), korzeniu (buraki) czy w kwiatach (nektar). W mleku znajduje się laktoza (cukier mleczny), który jest dimerem D-glukozy i D-galaktozy. W słodzie (w kiełkujących zbożach) pojawia się inny dimer, złożony tylko D-glukozy - maltoza (cukier słodowy). Powstaje on w wyniku hydrolizy skrobi. Skrobia, podobnie jak i celuloza oraz glikogen są polimerami D-glukozy. Celuloza stanowi około 80% suchej masy roślin wyższych. Wiele innych produktów roślinnych należy do cukrów złoionyclt. czyli polimerów cukrów prostych, w tym łupiny orzechów, gumy roślinne, wyciągi typu agaru, dekstrany, pektyny i inne.

D-Ryboza i D-dezoksyryboza w postaci nukleotydów są składnikami kwasów nukleinowych: RN A i DNA. Znajdują się więc we wszystkich komórkach organizmów żyjących i martwych.

Znane są także naturalne analogi cukrów, np. dezoksycukry (D-dezoksyryboza). aminocukry (D-glukozoamina czy D-galaktozoamina). Pośród pochodnych cukrów do najpopularniejszych należą glikozydy (np. amigdalina czy salicyna), alditole (D-glucitol, zwany też sorbitolem, D-mannitol) oraz kwasy (D-glukonowy, D-glukuronowy. D-galakturonowy).

Cukry razem z innymi grupami związków tworzą substancje czynne, bardzo ważne dla życia, np. glikoproteiny i glikolipidy. Na powierzchniach komórek, w tym erytrocytów, występują oligocukry. pełniące rolę determinantów antygenowych. Skład tych oligocukrów decyduje o grupach krwi.

Funkcja jaką pełnią cukry w procesach biochemicznych polega na tym. że stanowią one materiał budulcowy, substancje zapasowe, przenośniki informacji, substancje znakujące (determinanty, kwas sjalowy), a także podstawowy, obok białek i tłuszczów składnik pożywienia.

Nomenklatura

Cukry są znane pod nazwami zwyczajowymi, ponieważ ich nazwy systematyczne są zbyt skomplikowane. Często do nazwy cukru dodaje się końcówkę -furanoza lub -piranoza. które informują o wielkości pierścienia hemiacetalowego cząsteczki cukru. np. D-glukopiranoza.

2