93796

[Wpisz tekst] nadawca i odbiorca mogą być zbiorowi. Łatwiej niż liczbę maksymalną określić jest liczbę minimalną osób biorących udział w komunikacji w utworze.

Każda z ról może być przypisana innej osobie

NADAWCA jest rolą nieredukowalną, obecną w każdej sytuacji komunikatywnej, od niej uzależniony jest układ pozostałych ról - obsadzenie w roli nadawcy JA określa przydział ról odbiorcy TY i bohatera ON. Tekst zaświadcza o istniejącym poza nim nadawcy i przedstawia go poprzez właściwą tekstowi organizację semantyczną.

Sytuacja nadawcza w utworze może ulec komplikacji zależnie od:

1.    liczby mówiących osób;

2.    Hierarchicznej zależności między ich wypowiedziami.

Najprostszy przypadek: liryczne wiersze-wyznania, przedstawiające monolog jednej postaci;

Teksty dramatyczne wprowadzają komplikacje ilościową wypowiedzi różnych osób występują na jednej płaszczyźnie i w trybie partnerstwa;

Najbardziej złożone sytuacje są wtedy, gdy jest wiele wypowiedzi podrzędnych względem jednej, pojawiają się najczęściej w narracji epickiej(gdzie mowa bohaterów podporządkowana jest mowie narratora), czasem też w lirycznym monologu czy dramacie: Ja mówię o Piotrze, który mówi o Janie, który mówi o Antonim, itd. Tekst Rękopisu znalezionego w Saragossie Potockiego wprowadza miejscami aż ośmiostopniową hierarchię wypowiedzi.

Dwupoziomowa relacja narrator-bohater tworzy dwupoziomowy układ nadawczy tylko gdy narrator cytuje słowa bohatera udzielając mu samodzielnego głosu.

W tekście zawarta jest informacja o mówiących postaciach. Są dwa rodzaje takiej informacji:

1.    INFORMACJA STEMATYZOWANA - w znaczeniach użytych słów i zdań; nie ma ograniczania zasięgu, może przedstawiać zarówno osobę podmiotu, adresata czy bohatera; zawierać sądy metajęzykowe na własny temat; może dotyczyć tematów niezwiązanych z komunikacją

2.    INFORMACJA IMPLIKOWANA - implikowana przez reguły mówienia, jest zaszyfrowana w budowie wypowiedzi, jest bardziej wyspecjalizowana: ujawnia kod wypowiedzi i jego realizację przez co pośrednio charakteryzuje nadawcę i odbiorcę jako użytkowników tego kodu; informacja implikowana o postaci kryje się jedynie w jej własnej mowie (podczas gdy info stematyzowana może pochodzić od osób trzecich) - zatem postaci milczące mogą być jedynie prezentowane w sposób stematyzowany. Czasami info implikowana niejasno świadczy o mówiącym, dzieje się tak gdy pewne właściwości mowy narratora kształtują się pod wpływem bohatera: niby wciąż mówi narrator, ale ktoś jakby nim kieruje - dwugłosowość ta brzmi najwyraźniej w mowie pozornie zależnej, mowie zależnej, albo narracji prowadzonej z punktu widzenia bohatera. Informacja implikowana może świadczyć o nadawcy jako o realizatorze pewnej praktyki społecznej, praktyka ta obejmuje różne zachowania językowe, które pozwalają zidentyfikować status mówiącego (socjologiczny jak przynależność klasową, zawodową; ale też w terminach psychologicznych: