93823

osiemnastowieczne poetyki klasycystyczne, wpisując je w siatkę pojęć pokrewnych (trawestacji, burleski, pastiszu). Do tego tradycyjnego rozumienia parodii romantyzm dorzucił powiązanie jej z ironią. Przełom formalistyczny wiązał się z potraktowaniem parodii jako stylizacyjnej techniki oraz z powiązaniem jej z narodzinami i rozwojem powieści nowożytnej. Wyróżniamy para tragedię, jako parodię tragedii oraz parodię sacra, jako parodię tekstów liturgicznych czy poemat heroikomiczny. Pierwsze parodie nie naruszają zasadniczego tekstu, co nie znaczy, że go nie modyfikują. Gatunek parodystyczny także w XX wieku zachował swą uboczną pozycję, pozostał jednak pozbawiony negatywnej oceny wartościującej. Nowe ujęcie parodii zawdzięczamy formalistom i Bachtinowi. Parodia jako odmiana stylizacji oznacza komiczne naśladowanie wyrazistych i rozpoznawalnych wzorców stylistycznego ukształtowania wypowiedzi. Parodia rozumiana w ten sposób nie obejmuje zwykle całego tekstu, dotyczy na ogół pewnych jego fragmentów czy aspektów, w których parodiowanym obiektem są różnorodne wzorce wypowiedzi językowych. Najbardziej rygorystyczna forma parodii, inaczej parodia minimalna, polega na dosłownym przytoczeniu znanego tekst dla nadania mu innego znaczenia przez odwołanie się w razie potrzeby do gry słów. Zatem najbardziej ekonomiczna forma parodii to cytat, którego sens oraz stopień powagi zostały odwrócone. Parodia modyfikuje temat bez modyfikacji stylu na dwa możliwe sposoby: zachowując tekst wzniosły dla zastosowania go w formie jak najbardziej dosłownej w odniesieniu do tematu pospolitego, (jest to parodia w ścisłym znaczeniu) albo tworząc przez naśladowanie stylu nowy tekst wzniosły dla zastosowania go do tematu pospolitego (pastisz heroi komiczny). Parodia w ścisłym znaczeniu i pastisz heroikomiczny mają wspólne cechę: wprowadzają temat pospolity bez naruszania stylu podniosłego.

Sposoby parodiowania:

o użycie tekstu wysokiego do zwykłego, pospolitego tematu (konieczne istnienie paratekstu).

o transpozycja tekstu wzniosłego do pospolitego stylu.

o zastosowanie stylu wzniosłego do tematu pospolitego.

WARIANTY PARODII (Discours sur la parodie, Sallicr; XVIIIw.)

1.    Zamiana jednego słowa w wierszu

2.    Zamiana jednej litery w wyrazie (Veni, vidi, vici Veni, vidi, vix, V. Hugo)

3.    Odwrócenie sensu cytatu, bez zmian w tekście (parodia minimalna) Molier, Szkoła żon: „Ja tu panem, ja mówię; idź, bądź posłuszny!” - słowa pochodzące z Sertoriusza, Corneille’a.

4.    Stworzenie całego dzieła na podstawie całości lub części dobrze znanego utworu poetyckiego, którego temat oraz sens zostają odmienione w wyniku przekształcenia kilku wyrażeń (parodia właściwa)

Słownik terminów literackich o parodii: Parodia, jako odmiana stylizacji ośmieszającej cudzy styl przez odcięcie go od uzasadnień sytuacyjnych lub treściowych. W tej wersji trawestacja staje się odmianą parodii.

PODZIAŁ FUNKCJONALNO - STRUKTURALNY

Podział funkcjonalny (potoczny)