93854

może wniknąć w umysł bohatera (mowa pozornie zależna), poznać jego myśli i uczucia z bliska, bez wyraźnej obecność pośrednika, jak to ma miejsce w powieści auktoralnej. Również wnioski i opinie czytelnik musi sobie wyrobić sam, bo nie są one podane na tacy. Nawet jeśli owe przekonania i odczucia są zbieżne z tymi, które chciał wywołać w nas narrator, to mamy wrażenie, że do wszystkiego doszliśmy sami.

Powieść auktoralna została wyparta i jeśli współcześnie powstaje, to cechuje ją ironia(przykładem ironicznej powieści auktoralnej może być Czarodziejska góra T. Manna).

(na podstawie: F. Stanzel, Typy powieści w tomie drugim naszej Antologii)

Wiersz stychiczny, strofa, strofoida

Podstawowym elementem wersyflkacyjnym jest wers. Jest to też podstawowa Jednostka rytmiczna i kompozycyjna w utworze poetyckim. Jeśli wersy nie są „pogrupowane" w większe całostkl kompozycyjno-rytmiczne, to mamy do czynienia z wierszem stychicznym. Utwór taki ma postać „ciągłą", niepodzielną. Przykładem mogą być Pan Tadeusz, kwestie wypowiadane przez bohaterów dramatów (jeśli dramat jest pisany wierszem), a z utworów lirycznych - np. Topielec Leśmiana.

Wersy mogą jednak tworzyć w obrębie utworu całostki o regularnych rozmiarach I układach. Całostki takie nazywamy strofami. Strofa może się składać najmniej z dwóch, a najwięcej - z kilkunastu wersów. Mniejsze strofy są dla utworu wierszowanego tym, czym są wypowiedzenia dla prozy: większe stanowią odpowiedniki akapitów. Przy pomocy układu i rodzaju rymów, rozmiarów i ilości wersów tworzyć można rozmaite strofy. Najmniejszą z nich jest dystych (strofa dwuwersowa), następnie wyróżnić możemy takie podstawowe rodzaje strof jak: tercyna i tercet (trzywersowe), tetrastych (4 wersy), kwintylla(5), sekstyna (6), septyna(7), oktostych i oktawa (8), decyma (10). Popularnym większym rozmiarem strofy Jest sonet. Ponadto strofy możemy podzielić ze względu na to, czy wszystkie wersy w obrębie danej strofy mają identyczny rozmiar (strofa izometryczna), czy też różnią się między sobą (strofa heterometryczna). Możliwość kombinacji jest ogromna. Już Kochanowski wypracował 51 rodzajów strof, a Konopnicka, tworząca w czasie, gdy rozmiary wersów można było różnicować również za pomocą układu i rozmiaru stóp (wiersz sylabotoniczny), stworzyła ponad 500 różnych typów strof.

Jeżeli segmentacja utworu ma charakter nieregularny, czyli poszczególne wyodrębnione fragmenty składają się z różnych ilości rozmaitych wersów, to takie nieregularne segmenty nazywamy strofoidami. Strofoid[u Kulawika w Poetyce ma rodzaj męski] zazwyczaj odpowiada fragmentowi tekstu, po którym w mowie występuje pauza o charakterze składniowym. Można więc mówić, że jest on odpowiednikiem akapitu w prozie. Należy pamiętać, że strofoid ma pod względem kompozycyjnym i prozodyjnym charakter autonomiczny, co związane jest z treściowym podziałem tekstu.