Zasady budżetowe - postulaty formułowane przez naukę i praktykę, dotyczące prawidłowego funkcjonowania gospodarki budżetowej.
Każdy coroczny budżet państwa powinien być skonstruowany, uchwalony i wykonywany zgodnie z zasadami budżetowymi.
Podstawowe zasady polityki budżetowej:
1. Zasada zupełności - wymaga, żeby budżet obejmował wszystkie dochody i wydatki państwa.
2. Zasada jedności - głosi, ze wszystkie dochody i wydatki państwa są objęte jednym planem budżetu. Rozróżnia się jedność formalną i materialną:
S Jedność formalna budżetu jest osiągana dzięki budowaniu skonsolidowanego bilansu systemu finansów publicznych, czyli budżet państwa obejmuje budżet organów centralnych i budżety organów terenowych.
^ Jedność materialna budżetu oznacza, że dochody tworzące budżet mają przeznaczenie ogólne tzn. nie są z góry związane z określonymi celami, które finansuje budżet państwa.
3. Zasada jawności- polega na tym, że budżet państwa jest podawany do publicznej wiadomości zarówno w fazie tworzenia budżetu, uchwalania go oraz wykonania, czy też kontroli.
4. Zasada równowagi budżetowej - wymaga zachowania odpowiedniego stosunku pomiędzy dochodami a wydatkami. Wydatki nie powinny przekraczać dochodów. Wydatki należy dostosować do możliwości dochodowych państwa.
Pokazuje możliwości i granice finansowe państwa, których z reguły nie należy przekraczać. Złamanie równowagi budżetowej może spowodować różne konsekwencje np. protesty.
5. Zosoda powszechności - Oznacza, że wszelkie przejawy działalności państwa powinny znajdować się w przewidywanych dochodach lub wydatkach budżetowych.
6. Zasada rocznego budżetowania - budżet państwa obejmuje jeden rok wydatków i dochodów państwa.
Funkcje budżetu państwa:
1. Funkcja fiskalna (skarbowa) - polega na gromadzeniu dochodów głównie z podatków.
2. Funkcja redystrybucyjno (rozdzielcza) - polega na przejmowaniu na rzecz budżetu państwa części zasobów pieniężnych od podmiotów gospodarczych i ludności oraz przydzielaniu określonej części tych zasobów innym jednostkom. Za pośrednictwem tych procesów gromadzenia, podziału i wydatkowania zasobów pieniężnych dokonuje się przesunięcia siły nabywczej między poszczególnymi podmiotami gospodarki narodowej.
3. Funkcja alokocyina - polega na wytwarzaniu dóbr publicznych i dóbr społecznych przez sektor publiczny (państwowy).
4. Funkcją stabilizacyjna - polega na stworzeniu warunków skłaniających poszczególne podmioty gospodarcze do podejmowania lub zaniechania określonych działań do bieżącego sterowania za pomocą instrumentów finansowych odpowiednimi procesami finansowymi.
5. Funkcją kontrolna - polega na wykorzystywaniu gromadzenia i wydatkowania środków budżetowych do kontroli celowości, efektywności i legalności gospodarki budżetowej.