94373

16. Klauzule generalne i ich rola przy stosowaniu prawa

Odesłania bezpośrednie przejawiają się w klauzulach generalnych jako odesłania do szczególnych reguł moralnych.

Klauzule generalne określić można jako normy prawne, które celowo nie precyzują praw i obowiązków stron stosunków prawnych. Przepisy zawierające takie klauzule są świadomie niedookreślone, ogólne. Upoważniają one organy stosujące prawo do decydowania wg własnego uznania i poczucia moralnego lub do ustanowienia pewnych reguł decyzyjnych dla rozstrzyganych kwestii. Charakter klauzul stwarza dużą swobodę przy precyzowaniu brakujących elementów konkretnego stosunku prawnego. Przerzuca ostateczną ocenę, zależną od okoliczności na sąd. Zawarte są najczęściej w prawie cywilnym materialnym. Przepis zawierający klauzulę generalną może uchylać obowiązek udzielania ochrony prawnej, a nawet zakazywać jej udzielania osobie, której żądanie procesowe, choć prawnie chronione jest w danej, szczególnej sytuacji aktem naruszającym zasady współżycia społecznego. Nie stanowią samoistnej podstawy do podejmowania rozstrzygnięć prawnych. Odesłanie do pozaprawnego porządku zawarte w klauzulach generalnych czynią prawo bardziej elastycznym, bliższym społecznemu poczuciu sprawiedliwości i obyczajności, przeciwdziałają wadliwemu stosowaniu prawa.