Aleksander 11 i reformy aleksandryjskie
Car ten, po wojnie krymskiej( 1853-56) chciał zmodernizować państwo. W tym celu przeprowadził szereg reform:
-reformę włościańskq(dotąd chłopi nie mięli osobowości prawnej. Teraz nadano im ziemię w rdzennych guberniach rosyjskich i nadano wolność osobistą)
-powołano samorząd cNopski(wraz z urzędem sołtysa i wójta)
-prawo wykupienia ziemi dla cNopów(ale to cała wieś zawierała umowę, nie pojedynczy chłopi). Z tego tytułu państwo płaciło ziemianinem odszkodowanie(l/5 płacili chłopi, resztę spłacali w podatkach)
-reforma ziemska{samorządowa) dotyczyła tylko guberni rosyjskich, gdzie utworzono zgromadzenia i urzędy z 3-letnią kadencją. Wybory odbywały się w systemie kurialnym z trzema kuriami, przy czym osoby nic nie posiadające nie miały prawa głosu. Samorządy zajmowały się m.in. budową dróg. Były nadzorowane przez gubernatora.
-reforma sądowa w 1864r. (sądy były niezawisłe z nieusuwalnymi, dożywotnio mianowanymi, niezawisłymi sędziami. U tworzono przy tym adwokaturę)
-reforma szkolnictwa na przełomie 1863 64r. (dawała wolny wstęp na studia dla mężczyzn a także prawo do studiowania dla kobiet)
-reforma miejska{ powoła no samorząd z 4 kuriami, ale trzeba było płacić podatki, żeby móc głosować)
-reforma wojskowa w 1874r.(zmniejszono zakres służby do 6 lat na lądzie i 7 w marynarce) -reforma finansowa{utworzono Ministerstwo Finansów i ujawniono budżet. Wprowadzono Izby Skarbowe i urząd kontrolera państwowego, mającego pilnować spraw gospodarczych Powstał też Bank Państwowy Imperium Rosyjskiego)
Podsumowując, car dokonał liberalizacji i wzmocnienia państwa jednocześnie. Wzmocniono struktury samorządowe, dokonano racjonalizacji struktury państwa w dziedzinie wojskowej, kontrolnej, politycznej i oświatowej. Powstał niezależny wymiar sprawiedliwości.
Aleksander miał też w planach projekt konstytucji, ale nie zdążył go zrealizować, gdyż został zamordowany.
W związku z tym Aleksander III nie chciał kontynuować reform tatusia. Stąd też reformy aleksandryjskie uległy zmianie. Ogłoszono, że:
-państwo jest absolutne(nie można wprowadzić konstytucji)
-konsolidacja władzy(odwołano się do nacjonalizmu i zaczęto budować postawy antypolskie i żydowskie)
-ograniczono samorząd chłopski, wprowadzając go pod kuratelę władz
- zwiększono ilość ziemian, aby nie przeciwstawiali się władzy -zakazano kobietom studiować
- ograniczono wolność chłopów
-nakaz administracyjny(władza mogła zmienić wyrok sądu)
-wprowadzono nadzór państwa nad oświatą
Rosja na przełomie XIX i XXw. była najlepiej rozwijającym się państwem na świecie. Aby uprzemysłowić kraj potrzeba było zaplecza ludzkiego, a takowy Imperium posiadało; potrzebny był też kapitał, który państwo miało z reformy włościańskiej. W kraj ten inwestowały też chętnie Niemcy a potem Francja. Nie było za to infrastruktury- potrzeba było linii kolejowych. Do 1914r. nie było linii kolejowych(pierwsze to kolej transsyberyjska i linia Nadamurska) a to stwarzało problem dostarczania żywności, która w Rosji była, ale nierównomiernie rozłożona.
W 1897r. przeprowadzono pełny spis ludności(127 min, z czego 13% w miastach).
Stopa uprzemysłowienia wahała się między 4-5%(dynamiczny rozwój).
Wydobywano takie surowce jak ropa naftowa, żelazo, węgiel kamienny.
Powoli rosła wydajność pracy.
W ilości produkcji mierników towarowych miała 5 miejsce.