95351

Polityka zagraniczna Stanów Zjednoczonych .Ameryki w latach 1914-1941

Od 1823 roku w polityce zagranicznej obowiązywała doktryna prezydenta Jamesa Monroego. zgodnie z którą Stany Zjednoczone miały nie ingerować? w spraw)' Europy, zaś Stary Kontynent miał to uszanować? i ze swojej strony również nie ingerować interesy obu Ameryk. Było to korzystne zwłaszcza dla świeżo odzyskujących niepodległość? państw Ameryki Łacińskiej. Jednak sytuacja ta uległa zmiaiue wraz z wybuchem 1 wojny światowej, kiedy to zerwane zostały kontakty handlowe z Europą, zaś jej miejsce zajęły Stany Zjednoczone. Temu zaangażowaniu się USA towarzyszył rosnący sprzeciw latynoamerykańskich elit. Jak jednak doszło do przerwania tego dobrowolnego odosobniema Nowego Kontynentu?

W 1914 r. wybucha 1 wojna światowa. Wojna oznacza dla Stanów Zjednoczonych dobry interes. Już od 1915 r. 900 amerykańskich firm decyduje się na zapewnienie zaopatrzenia, oczywiście po stronie ententy, jako że USA już przed wojną powiązane były (głównie handlowo) z takimi państwami jak Francja, czy Wielka Brytania. Amerykańskie firmy dostarczają więc uzbrojenie, mtmdury. żywność? i inne niezbędne produkty. Jednak do zbrojnego przystąpienia Ameryki do wojny potrzebny był konkretny powód. Jednym z czynników, któty spowodował włączenie się USA w działania wojenne było rozpoczęcie przez Niemcy nieograniczonej wojny podwodnej, która znacznie utrudniała eksport ze Stanów do Europy. Ponadto brytyjski wywiad przejął tzw. telegram Zimmermanna, czyli depeszę napisaną przez niemieckiego sekretarza stanu Artura Zimmermanna do ambasadora w Meksyku, w której zawarte były instrukcje dotyczące współpracy obu państw (m in. sojuszu na wypadek wojny pomiędzy Niemcami a USA. w zamian za co Meksyk miał uzyskać? tereny utracone w XIX wieku na rzecz USA). Bezpośrednim bodźcem do przystąpienia do wojny było zatopienie w marcu 1917 r. amerykańskiego statku „ Yigilentia". 6 kwietnia 1917 r. USA wypowiada wojnę Niemcom, 7 XII 1917 r. -Austro-Węgrom. 27 VI we Francji lądują pierwsze amerykańskie odziały. Przystąpienie Ameryki do wojny skutecznie zapewniło przechylenie szali zwycięstwa na korzyść? ententy.

8 I 1918 r. amerykański prezydent Woodrow Wilson ogłasza zawierające 14 punktów orędzie, w którym przedstawia amerykańską koncepcję dotyczącą kształtu powojennego świata. Najważniejszym założeniem tego programu była idea samostanowienia narodów domagających się niepodległości. 11X1 Niemcy podpisują rozejm w Compiegne, który kończy I wojnę światową. Chociaż USA nie brały bezpośrednio udziału w rokowaniach pokojowych w Wersalu odniosły pewien sukces podczas konferencji Waszyngtońskiej w latach 1921-912Z kiedy to z korzyścią dla Stanów i Wielkiej Brytanii ograniczono zbrojenia na morzach, narzucając proporcje tonażu flot wojennych dla USA. Wielkiej Brytanii. Japonii. Francji i Włoch w stosunku 5:5:3:1.75:1,75.

To. że Ametyka w czasie I wojny światowej przyczyniła się do sukcesu ententy nie pozostało bez wpływu na jej pozycję w Europie. Szybko wycofała się jednak z polityki europejskiej, zaczęła zaś w zamian korzystać ze swojej pozycji gospodarczej w Europie. Stany Zjednoczone przejęły od Wielkiej Brytami rolę centrum finansowego, nadzorowały wprowadzanie nowego ładu po wojtue: kontrolowały spłaty reparacji wojennych, udzielały pomocy najbardziej zniszczonym państwom. Przeważyła jednak zasada izolacjonizmu i USA szybko skupiły się na własnej gospodarce. Dzięki temu w okresie całego 20-lecia międzywojennego stanowiły centrum nowoczesnej teduiologii. przodowały jeśli chodzi o nowości teclmiczne czy wynalazki. Kryzys nastąpił 25 X 1929 r. „Czarny piątek” na nowojorskiej giełdzie, czyli krach na Wall Street to początek Wielkiego Kryzysu Gospodarczego na Ś wiecie. Główną jego przyczyną była cykliczna nadprodukcja, przewyższająca potrzeby społeczeństwa (w USA w latach 1918-1926 podniosła się ona o 26%) oraz masowe spekulacje akcjami (którycli wartość w tych samych latach wzrosła o 200%, zaś wartość wypłacanych dywidend - o 400%). Ktyzys dotknął zarówno Amerykę Południową jak i Europę (oprócz ZSRR) i był widoczny we wszystkich dziedzinach życia, poczynając od rolmctwa na przemyśle kończąc. Apogeum osiągnął w 1932 r. jednak ustabilizowane gospodarki było możliwe dopiero kilka lat później. Stany Zjednoczone usuwają się z europejskiej areny politycznej, aby pojawić się z powrotem w 1941 r.

1IX 1939 r. wraz z wkroczeniem wojsk niemieckich do Polski rozpoczyna się II wojna światowa. USA początkowo niechętnie odnosi się do angażowania się w wojnę. W marcu 1941 r. Kongres uchwala „Lend-Lease Act”, na mocy którego Ameryka dostarcza Wielkiej Brytanii produkty warte 30 min dolarów (układ rozszerzono później także na ZSRR, który otrzymał towary o wartości ok. 10 min dolarów, w tym broń i samochody). 14 VIII 1941 r. amerykański prezydent Franklin Delano Roosevelt i premier Wielkiej Brytanii Winston Churchill podpisują Kartę Atlantycką - dokument w 8 punktach formułujący zasady pokoju (mówił on m in. o „prawie wszystkich ludów do wybrana sobie formy rządu, pod jakim chce się żyć” oraz o „konieczności rozbrojenia, w celu zachowania pokoju"). Amerykanie mają jednak wciąż nadzieję, że nie będą musieli bezpośrednio angażować swoich żołnierzy w walki. Sytuacja zmienia się 7 XII 1941 r. kiedy to Japończycy atakują Pearl Harbor. 4 dni później Niemcy i Włochy wypowiadają wojnę Stanom Zjednoczonym.