98803

zawitał do Polski w XVIII wieku. Wolne miejsce przy stole to też wyłącznie polski zwyczaj, kiedyś składano na wolnym talerzu kawałki opłatka od każdego domownika.

Potrawy

Tylko teoretycznie potraw było 12. Na środku stołu kładziono chleb, czosnek-chroniący przed diabłami, kutię składającą się z maku, miodu, pszenicy, dawniej spożywano ją na stypach zadusznych, kisiel owsiany lub zupę owsianą tzw. brejkę, siemeniucha-zupę z siemia lnianego. Oprócz tego kartofle, potrawy z kapusty, rzepy, grochu, fasoli, maku, grzybów, wszelkie kasze, postne placki, pierogi. Ważne były ryby (karp, szczupak, śledzie), dawniej podawano je tylko w bogatych domach. Nie zapominano o ciastach: struci makowej, pierniku miodowym, piernikach. Trzeba było spróbować każdej z potraw.

Po wieczerzy obwiązywano słomą spod obrusu drzewka owocowe, siano zaś dawano zwierzętom. We wschodniej Polsce podrzucano do sufitu kutię-jeśli się przykleiła zwiastowało to pomyślny rok. Cala rodzina musiała wytrwać przy stole do końca wieczerzy aby clileb trzymał się domu. Nie sprzątano stołu wigilijnego, był to poczęshmek dla zmarłych dusz.

Wróżby

Droga mleczna zwiastowała obfitość mleka, a także jagód leśnych i grzybów. Cienie dobrze widoczne na ścianie zdrowie i długie życie, cienie słabe-chorobę na nawet śmierć. Wyciągnięte zielone żdżblo siana spod obrusu udane zaloty uwieńczone ślubem i weselem, zwiędłe i zblakle długie oczekiwanie na ślub zaś kruche i poczerniałe staropanieństwo lub slarokawalcrstwo.

Prezenty wigilijne to tradycja bardzo współczesna, dawniej można było być obdarowanym owocami lub łakociami.

Po wieczerzy śpiewano kolędy, najstarsze pochodzą z XV wieku np.: „Zdraw bądź Królu Niebieski”, ,Anioł pasterzom mówił”. Od XVII/XVIII w. powstało bardzo dużo kolęd polskich: „Jezus malusieńki”, „W żłobie leży”, „Bóg się rodzi”. Ksiądz Michał Marcin Mioduszewski dokonał podziału pieśni na kolędy i pastorałki oraz był autorem zbioru kolęd: „Wielkiego śpiewnika kościelnego”. O północy udawano się na pasterkę albo północkę. Ta niezwykła msza została wprowadzona w VI wieku najpierw w Betlejem, w Polsce pojawiła się w średniowieczu. Wierzono, że gospodarz który najszybciej dotrze tej nocy do kościoła równie szybko sprzątnie wszystko z pól w czasie żniw.

Boże Narodzenie po raz pierwszy obchodzone było w 354 roku. Rzymianie 25 grudnia obchodzili wielkie święto solanie. Biskupi przyjęli tę datę jako święto narodzin Jezusa aby stanowiło przeciwwagę dla pogańskiego kultu słońca. Dzień te nazywano godami, należało bowiem obchodzić go godnie. 25 grudnia to dzień rozpoczynający cykl świąteczny trwający do 6 stycznia.

Od Bożego Narodzenia do Trzech Króli