98840

Ideologie

•    Sensu stricte - usystematyzowany zbiór idei, na podstawie którego dokonujemy oceny stosunków społecznych.

•    Sensu largo - ideologia jest wyrazem interesów określonej grupy i jest to zespół dyrektyw do działania.

Ideologia jest zawsze zorientowana na działania, które są jej siłą napędową. Nie jest nauką, chociaż może na to wskazywać nazwa. Jej rola nie polega na obiektywnym wskazaniu tego, co prawdziwe, a tego, co fałszywe, jest zjawiskiem subiektywnym. Przykłady ideologii: konserwatyzm, liberalizm, socjalizm, komunizm, anarchizm, nacjonalizm. Wiekiem ideologii był wiek XIX, kiedy to większość z nich pojawiła się na scenie politycznej. Jedynie anarchizm został większościowo odrzucony. Marksizm miał być świecką religią, przemyślany został, aby objąć wszystkie obszaiy życia. Podstawą były uwarunkowania klasowe i konflikty między klasami. Rozwiązaniem było społeczeństwo bezklasowe i rewolucja ogólnoświatowa.

W systemie ideologia wpływa na:

•    Partie polityczne - każda musi określić swe poglądy ideologiczne, np. kolektywizm a indywidualizm, kościół a świeckość itd.

•    Ruchy społeczne, niekoniecznie reprezentowane w parlamencie, np. ruchy kontestacyjne lat 60’ leżały poza systemem a miały na niego wpływ.

•    Ustrój - ideologia wpływa na jego konstrukcję, każdy ustrój to kompromis pomiędzy ideologiami, np. polska konstytucja.

•    Faktyczne funkcjonowanie systemu - jego polaryzację (Polska 90’ prawica-lewica). Dziś przechodzimy do polaryzacji konserwatyzm-liberalizm.

•    Ideologie mogą prowadzić do intensyfikacji działań grup, np. idea „Ojczyzny”.

•    Elity - mogą prowadzić do fragmentaryzacji elit, co prowadzi do destabilizacji systemu. Niektóre elity mogą się zintegrować wokół ideologii. Elity konsensualne (politycznie zunifikowane) rozwiązują natomiast problemy sprawnie.

•    Doktryny polityczne - zbiór poglądów określających cele i kierunki działań oznaczonych w czasie i przestrzeni.

Ideologia w autorytaryzmie jest podstawowym narzędziem podporządkowania gmp i jednostek. Np. tworzenie kolektywów, zmuszających do myślenia o państwie i wywyższaniu go. W demokracjach dopuszcza się istnienie wielu ideologii równocześnie (pluralizm ideologiczny), ustanowione są jedynie ogólne ramy narzucane przez system - prawo, pluralizm itd. Środki realizacji mogą być różne. Ideologia jest widoczna w parlamencie, programach partii, w mediach. Rola jednostki - każda może prezentować swoje poglądy, np. artyści czy dziennikarze wpływający na ogół.

Adekwacja polityczna - zgodność pomiędzy wartościami założonymi i realizowanymi. Gdy stopień jest niski spada poparcie dla partii politycznych. Szkodzić jej mogą rządy koalicyjne.

Czy mamy do czynienia z kryzysem ideologii? Pomimo zaniku różnic pomiędzy europejską lewicą i prawicą, rodzą się nowe ideologie, np. islamofaszyzm.