2588001046

wypowiedzeniem skierowanym przez jedną osobę (nadawcę komunikatu lub grupę osób) do odbiorcy (drugiej osoby czy do grupy) za pomocą systemu znaków językowych. Jest on związany z dwoma fazami: z mówieniem (formulacją komunikatu) oraz z samym rozumieniem słów (sposobem przyjęcia komunikatu przez odbiorcę). Akty mowy można podzielić też na: udane (fortunne), takie które trafiły do odpowiedniego odbiorcy i zostały odebrane zgodnie z intencją nadawcy oraz nieudane (niefortunne), niewłaściwie odczytane przez odbiorcę. Istnieje wiele teorii aktów mowy stwarzanych przez naukowców. Teorie te mają na celu wyszczególnić elementy mające wpływ na przekaz komunikatu i tym ograniczyć tworzenie niefortunnych aktów. Stwarzają oni różnego typu modele komunikacyjne przedstawiające proces komunikacji między ludźmi. Co ważne, każdy model opiera się na schemacie: nadawca - przekaz (komunikat) - odbiorca. Twórcą podstawowego modelu komunikacyjnego jest Roman Jacobson, który stworzył sześcioelementowy schemat składający się z: nadawcy, odbiorcy, komunikatu (znak, treść przesłania), kontaktu (relacje między nadawcą a odbiorcą), kodu (język, jakim przeprowadzana jest rozmowa) oraz kontekstu (elementy rzeczywistości pozajęzykowej odnoszące się do komunikatu).²⁴ Model ten stanowi podstawę innych schematów, które są dopełniane o nowe czynniki.

Kontekst j

_r_    i    _

Nadawca !_J    Komunikat    1_J    Odbiorca

- 1    _|    ”-

I    Kontakt    i

-1-

[    Kod    i

Ilustracja 1: Model komunikacyjny R. Jacobsona

Autorem modelu komunikacji masowej jest Gerhard Maletzke, uwzględnił on element przekaźnika oraz wpływ psychiki nadawcy i odbiorcy. W wypadku komunikacji masowej trzeba podkreślić, że nadawca wyznacza rolę, jaką odegra odbiorca w przekazie. Odbiorcy narzucana jest forma oraz temat, w wypadku niezadowolenia może po prostu wyłączyć telewizor czy radio i tym przerwać akt

²⁴ Jacobson, R.: W poszukiwaniu istoty języka-, wybór pism 2. PIW, Warszawa 1989, s. 81-89.

18