50714

spośród wszystkich członków grupy jednej lub kilku osób w określonym celu

Dla osoby badanej kryterium występuje w formie pytania socjometrycznego poprzedzonego najczęściej tzw. sytuacją wprowadzającą, czyli podającą pewne założenia.

Przy konstruowaniu testu socjometrycznego i opracowywaniu gotowych rezultatów trzeba mieć na uwadze, co w rzeczywistości bada test socjometiyczny, jakie relacje on wychwytuje.

Kryterium socjometryczne według PILKIEWICZA:

To określona specyficzna sytuacja społeczna założona przez eksperymentatora lub rzeczywista, będąca podstawą do dokonania wyboru osoby (lub osób) z danej grupy społecznej odpowiadających wymogom podanym w instrukcji. Przy czym jest to sytuacja, w której uczestniczyć mogą wszyscy członkowie danej grupy i która to sytuacja upoważnia do dokonania wyboru jednej lub kilku osób spośród wszystkich członków tej grupy, a więc nie jedynie spośród niektórych z nich.

Rodzaje kryteriów socjometrycznych:

Rodzaj zastosowany w badaniach kryteriów zależy od wielu zmiennych, takich jak cel badań, rodzaj populacji badanej (wiek, płeć).

Według N. E. GRONLUNDEMA jest 7 kryteria:

Kryteria ogólne i szczegółowe. Ogólne kryterium jest to kryterium odwołujące się do jakiejś szerszej dziedziny aktywności człowieka, lecz nie prezentujące ściśle rodzaju interakcji. Kryterium szczegółowe sprowadza możliwość dokonania wyboru do bardzo szczegółowo określonej interakcji społecznej

Kryteria silne i słabe. Kryterium silne odkrywa, ujawnia bardziej podstawowa i stał związki międzyosobnicze istniejące w grupie, podczas gdy słabe kryterium odbija tylko powierzchowne i nietrwałe aspekty struktury grupowej. Kryterium słabe są to takie kryteria, w stosunku do któiych członkowie grupy wykazują małe zainteresowania.

Kryteria realne i nierealne. Jest to rozróżnienie pomiędzy kryteriami zakładającymi sytuacje realne, rzeczywiste, posiadające wysoki stopień prawdopodobieństwa, a sytuacjami mało prawdopodobnymi nierealnymi, hipotetycznymi.

Kryterium indywidualne i społeczne. Z kryterium indywidualnym mamy do czynienia wtedy, kiedy chodzi o wyodrębnienie jakieś jednostki z grupy osób dla wykonywania czynności nie związanych bezpośrednio z życiem danej grupy, czynności nie odbywającej się w obecności pozostałych członków. Z kryteriami społecznymi mamy do czynienia, gdy podstawą wyboru jest sytuacja ściśle związana z życiem całej grupy, kiedy czynność dana odbywa się w otoczeniu innych członków, kiedy w wyborze kierujemy się nie tylko przydatnością wybieranej jednostki dla własnej osoby lecz także interesem ogółu.

Kryterium jednostronne i dwustronne. Kryteria dwustronne są to kryteria, przy których możliwe jest wzajemne wybranie się dwóch osób. Kryteria jednostronne są to kryteria uniemożliwiające w zasadzie wybór wzajemny.

Kryterium pozytywne i negatywne. Kryteria pozytywne są to kryteria, na podstawie których uzyskujemy obraz rozkładu w grupie sympatii i wzajemnych powiązań, co ma miejsce wtedy, gdy zastosujemy pytania wymagające wskazania osób, z którymi chce się najbardziej nawiązać kontakt. Kryterium negatywne należy stosować ze szczególną ostrożnością, zwracając uwagę na sformułowanie samego pytania i na odpowiednie podanie sytuacji wprowadzające.

Dobór kryteriów socjometrycznych:

Dobór kryteriów zależy głównie od celu badań i właściwości badanej populacji. Kryteria oparte na względnie stałych aspektach struktury grupy, to jest na czynnościach charakterystycznych i istotnych dla życia grupy, dają najbardziej użyteczne i cenne informacje.