3784493883

tylko rolę płatnika składki, która uzasadnia zastosowanie w tym przypadku art. 83 u.s.u.s.. ale także pozostaje w relacji wobec OFE, gdzie występuje jako pośrednik, który zobowiązany jest świadczyć usługi finansowe w zakresie przekazywania składek¹⁷. Fundusz może na drodze sądowej dochodzić wykonania przez ZUS obowiązku wy nikającego z łączącego ich stosunku prawnego przez żądanie przekazania odpowiedniej sumy pieniężnej z tytułu odprowadzanych składek. Sprawa taka będzie miała jednakże charakter cywilnopraw ny.

Doty chczas toczące się dyskusje w literaturze oraz wy powiedzi orzecznictwa koncentrowały się głównie wokół charakteru prawnego składki przekazywanej do OFE. Problematyka ta stanowi w moim przekonaniu właściwy punkt wyjścia dla oceny charakteru praw nego środków zgromadzonych w OFE i ma istotne znaczenie dla zrozumienia tego problemu, ale nie wyczerpuje zagadnienia. Konieczna jest bowiem również pogłębiona analiza sytuacji prawnej tych środków⁷ po ich przekazaniu do funduszu.

Aktywa otwartego funduszu emerytalnego

Według art. 6 ust. 1 u.o.f.f.e. składki wpłacone do funduszu, nabyte za nie lub w związku z nimi prawa i pożytki z tych praw⁷ stanowią aktywa OFE. Użyte w tym przepisie pojęcie aktywów⁷ OFE odpowiada pojęciu mienia określonemu w art. 44 k.c. jako „własność i inne prawa majątkowe". Wyłącznym podmiotem tak zdefiniowanego mienia jest OFE¹⁸, o czym przesądza przyznanie funduszowi osobowości prawnej. Konstrukcja osoby prawnej pełni w⁷ przypadku OFE funkcję koncentracji kapitału i służy wyodrębnieniu majątkowemu funduszu. Ustawodawca wprowadził do obowiązującego porządku prawnego nowy typ osoby prawnej w postaci otwartego funduszu emery talnego po to, by funduszowi temu. będącemu samodzielnym podmiotem prawa, przysługiwały wszelkie prawa do zdefiniowanego w art. 6 ust. 1 u.o.f.f.e. majątku¹⁹ oraz by majątek ten został oddzielony od majątku spółki zarządzającej. Za takim stanowiskiem przemawia również podobieństwo konstrukcji otwartych funduszy emerytalnych i otwarty ch funduszy inwestycyjnych, które uzasadnia podobne rozumienie pojęcia aktywów w przypadku obu wymienionych instytucji. Spełnienie świadczenia pieniężnego pod postacią wpłaty do OFE składki ubezpieczeniowej, która ma ze swej natury charakter pieniężny, powoduje przesunięcie majątkowe, którego efektem jest zwiększenie pozycji czynnej majątku (aktywów) funduszy. Wyposażony w osobowość prawną OFE lokuje otrzymane składki, stając się wyłącznym podmiotem nabytych za nie praw majątkowy ch. Ogół tych praw majątkowych stanowi zgodnie z nomenklaturą Kodeksu cywilnego mienie OFE, a nie członków⁷ funduszu lub zarządzającego aktywami PTE²⁰.

Przedstawionemu wyżej zapatrywaniu nie sprzeciwia się to, że ustawodawca w ustawie o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych wielokrotnie używa zwrotu mówiącego o tym, że środki są gromadzone na rachunku członka w funduszu²¹. Wskazany zwrot ma charakter wy łącznie technicznoprawny i nie daje podstaw do stwierdzenia, iż członkowie OFE są podmiotami praw stanowiących aktywa funduszu.

¹⁷ Szerzej na temat stosunku prawnego pomiędzy ZUS a OFE zob. M. Zieleniecki, Stosunki prawne wiążące podmioty prawa emerytalnego, w: Konstrukcje prawa emerytalnego, red. T. Bińczycka-Majewska, Kraków 2004, s. 27 i n.

¹⁸ Tak K. Bandarzewski, Działalność otwartych funduszy emerytalnych na rynku papierów wartościowych, PPH 2000, nr 8, s. 16; A. Chróścicki, Fundusze inwestycyjne i emerytalne. Komentarz do ustawy o funduszach inwestycyjnych i ustawy o funduszach emerytalnych. Warszawa 1998, s. 50, 216. Stanowisko to akceptuje także R. Pacud, który przyjmuje, że „wartość składek wpływających do OFE staje się własnością tych funduszy". R. Pacud, Czynności prawne rozporządzające prawem do wkładu emerytalnego, RPEiS 2003, nr 1, s. 57.

¹⁹ W uzasadnieniu do projektu ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emeiytalnych czytamy⁷, że „z pełną świadomością dokonano wyboru konstrukcji prawnej funduszu emerytalnego jako osoby prawnej. [...] Takie rozwiązanie pozwala bowiem na jednoznaczne uznanie, że właścicielem aktywów pochodzących ze składek członków jest fundusz emerytalny^-', zob. Uzasadnienie do projektu ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, w: Studia z zakresu prawa pracy i pomocy społecznej, red. A. Świątkowski, Kraków 1997/1998. s. 20-21.

Por. wyrok NSA z 23 maja 2000 r.. II SA 385/00 („Prawo Gospodarcze" 2001, nr 2, s. 28, oraz „Glosa” 2001, nr 5, s. 46).