3784494889

16 Katarzyna Appelt

przywołał pojęcie stylu myślenia. Ludwik Fleck dowodził, że w nauce obowiązuje pewien styl myślenia. Ktoś poznaje coś, pisał L. Fleck zgodnie z określonym stanem wiedzy, jako członek określonego środowiska kulturowego, w pewnym określonym stylu myślowym (...)¹. Każdą dziedzinę nauki rozwija wspólnota ludzi, związanych wymianą myśli i wzajemnym oddziaływaniem intelektualnym. To sprawia, że nauka rozwija się w oparciu o wspólne dla pewnego stylu myślowego założenia. Założenia te stanowią kolektywną część poznania naukowego. Poznanie nie jest dwuelementową relacją pomiędzy podmiotem poznającym a przedmiotem poznania - wykazywał L. Fleck. Trzecim elementem jest stan wiedzy. Poznanie naukowe ma charakter społeczny. Styl myślowy jest zawsze ważnym nośnikiem rozwoju określonej dziedziny naukowej. Organizuje sposób postrzegania i wartościowania analizowanych zjawisk. Determinuje poznanie naukowe.

Od lat siedemdziesiątych XX wieku teoria poznania naukowego Ludwika Flecka przeżywa renesans za sprawą amerykańskiego metodologa Thomasa S. Kuhna.

Thomas S. Kuhn² wprowadził do nauki pojęcie paradygmatu. Społeczność uczonych składa się z ludzi, którzy podzielają określony paradygmat, tj. wspólny zespól przekonań i wartości³. Paradygmat określa problematykę badawczą i sposób rozwiązywania problemów⁴. Nauka rozwija się w ramach obowiązującego paradygmatu i polega na rozwiązywaniu łamigłówek. Thomas S. Kuhn dowodził, że zmiana paradygmatu następuje w drodze rewolucji. Stary paradygmat zostaje w całości lub częściowo zastąpiony przez nowy paradygmat, niedający się pogodzić z poprzednim⁵. Źródłem rewolucji naukowych jest rosnące, zazwyczaj wśród wąskiej grupy społeczności uczonych przekonanie, że istniejący paradygmat przestał spełniać swe funkcje w procesie poznania naukowego⁶. Thomas S. Kuhn wprowadził do nauki pojęcie struktury rewolucji naukowych. Najważniejszym momentem jest odkrycie naukowe, które stanowi początek rewolucji w nauce. Etap ten poprzedza świadomość zawodności poznanych teorii, metod naukowych oraz niepowodzenia w rozwiązywaniu problemów na gruncie obowiązującego paradygmatu. Występujące anomalie i towarzysząca im niepewność stanowią często przyczynek odkryć naukowych.

1

   L. Fleck: Powstanie i rozwój faktu naukowego, Wprowadzenie do nauki o stylu myślowym i kolektywie myślowym. W: Psychologia poznania naukowego. Red. Z. Cackowski. S. Stefaniuk. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej. Lublin 2006, s. 68.

2

   Thomas S. Kuhn (1922-1996). autor znanej pracy pt. Struktura rewolucji naukowych (1962).

3

   T.S. Kuhn: Struktura rewolucji naukowych. Wydawnictwo Aletheia. Warszawa 2009, s. 298.

4

   Ibid., s. 74.

5

   Ibid., s. 165.

6

   Ibid., s. 166.