3784500130

komunikacyjnych.

3. Ramy demograficzne. Jest istotne dla rozwoju poszczególnych scenariuszy to, czy nastąpią jakieś poważne przemiany w liczbie urodzeń albo zmiany demograficzne skutkujące migracyjnym odpływem bądź przypływem ludzi na Pomorze. Tego typu zewnętrzne czynniki przemian są rzecz jasna ściśle związane z ramami ustrojowymi i rynkowymi.

Pewne uwarunkowania systemowe mogą przybrać dodatkowo charakter „TĄPNIĘĆ". Oznacza to, że mogą nastąpić „katastroficzne", radykalne przemiany uwarunkowań instytucjonalnych albo ekonomicznych, które zburzą ewolucyjny rozwój scenariuszy linearnych. Przykładem takiego tąpnięcia jest możliwy kryzys ekonomiczny, który stanowić może pewien „punkt przełomowy", po którym zmiany następować będą gwałtownie i sposób wykładniczy. Mamy na ogół tendencję do myślenia ewolucyjnego, linearnego, w ramach którego przewidujemy zmiany nieraptowne, opierając się na obserwacji dotychczas występujących czynników, takich choćby jak powolny, acz stabilny wzrost gospodarczy. A co wtedy, kiedy nastąpi jakiegoś typu społeczna „katastrofa": skończy się raptownie dofinansowanie z Unii Europejskiej, nastąpi poważny kryzys bankowy, państwo stanie się niewypłacalne albo runą fundamenty systemu ubezpieczeń społecznych? W takich okolicznościach nastąpią, opisane dalej, scenariusze „przemian po tąpnięciach" (Wojna Światów i Przebudzenie Postmaterialistyczne).

Warto zaznaczyć, że Kierunkowskazy „zazębiają" się z Ramami w ten sposób i w tym sensie, że to ramy wyznaczają pole jednostkowych motywacji, pragnień, światopoglądów i sposobów ich praktycznej realizacji w postaci konkretnych działań czy konkretnych jednostkowych stylów życia. System, innymi słowy, ogranicza pole dowolności funkcjonujących w nim jednostek bardziej niż jednostkowe działania wpływają na system. Przemiany w obrębie systemu zmierzające do restauracji konserwatywnych uwarunkowań prawnych mogą dla przykładu wpłynąć na ograniczanie przez jednostkę własnych liberalnych poglądów i uniemożliwiają ich realizację. Podobnie z kryzysem ekonomicznym, który wydatnie ogranicza albo wręcz wyklucza szereg przemian w zakresie wartości i stylów życia.

W sumie, Kierunkowskazy i Ramy budują wielowymiarową siatkę, w której

Projekt „Pomorze 2030 - scenariusze rozwoju i kluczowe technologie’ realizowany przez Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową jest współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka 2007-2013.

Patronat nad projektem objął Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego.

INNOWACYJNA

GOSPODARKA

EUROPEJSKI FUNDUSZ ROZWOJU REGIONALNEGO

s UNIA EUROPEJSKA