3784500355

Zwróciłem się następnie do samego siebie i zapytałem: Kim jesteś?⁵⁴⁵

Wnioski i zakończenie

Spróbujmy w tym miejscu podsumować przeprowadzone analizy

i wydobyć momenty arche formułowanej przez nas pedagogiki fenomenologicznej. Oto te, które wydają się najistotniejsze:

1.    Pedagogika fenomenologiczna jest ufundowana na nowym typie racjonalności wyrosłej ze sprzeciwu wobec racjonalności pozytywistycznej, logiki przyczynowo-skutkowej i specyficznego rozumienia doświadczenia jako podstawowego sposobu opisywania i badania rzeczywistości człowieka.

2.    Ów sprzeciw swą tożsamość odnajduje w przekonaniu, iż rzeczywistością fundamentalną dla człowieka i całego procesu wychowania jest rzeczywistość duchowa, a nie materialna. Ta duchowość - w sensie ontologicznym - jest zarazem rozumiana jako wyraz wewnętrznego życia podmiotu ujmowanego w postaci świata przeżywanego.

3.    Tak jak świat przeżywany staje się dla Husserla nowym rodzajem bytu, tak w pedagogice fenomenologicznej świat przeżywany staje się rodzajem nowego pedagogicznego arche, które jest źródłem konstytuowania się całego procesu pedagogicznego.

4.    Pierwszym zadaniem pedagogiki jest zatem odsłonięcie tożsamości świata przeżywanego podmiotu rozumianego zawsze jako zarazem wychowawca i wychowanek.

5.    Dokonuje się to w postaci aktu poznania immanentnego i transcendentalnego oraz przy współudziale aktów wczucia skierowanych w stronę „cudzych podmiotów”, wzajemnie skierowanych na siebie podmiotów wychowania.

6.    Wychowanie ostatecznie więc zmierza do (samo)wychowania rozumianego jako odsłonięcie tożsamości własnego świata przeżywanego, wydobywanie z siebie tego, co do tej pory było zakryte, niewidoczne, niezrozumiałe, jako warunku niezbędnego do współprzeżywania/współdoświadczania świata przeżywanego cudzych podmiotów.

7.    Należy jednocześnie pamiętać, że owo wydobywanie/odsłanianie tożsamości odbywa się zawsze z jednej strony w jakimś naturalnym nastawieniu tego, ⁵⁴⁵ Św. Augustyn, Wyznania, dz. cyt., s. 283.