3784500873

KONCEPCJA ROZWOJU INSTYTUCJONALNEGO

1.1.    Podejście instytucjonalne w administracji publicznej

Pojęcia rozwój instytucjonalny i instytucjonalizm cieszą się od wielu lat rosnącą popularnością. Stały się one - do pewnego stopnia - synonimami działań na rzecz reformowania sektora publicznego w wielu państwach.

Terminy te występują w nowej ekonomii instytucjonalnej, wyrastającej z nurtu ekonomii politycznej określanej mianem instytucjonalizmu. Zwolennicy tego podejścia, tzw. instytucjona-liści” akcentują rolę społeczno-kulturowych uwarunkowań (norm, wzorców, reguł) w działaniach ekonomicznych człowieka. Pojęcia rozwój instytucjonalny, instytucjonalizm są również obecne w socjologii. Na gruncie tej nauki, podkreśla się wpływ wzorców, norm i wartości (formalnych i nieformalnych) na sposób działania organizacji (instytucji).

Pojęcie rozwój instytucjonalny stosowane w naszym poradniku, rozumiane jest jako tworzenie zasad i mechanizmów oraz ich stosowanie w celu podniesienia sprawności działania urzędów administracji samorządowej w podstawowych obszarach ich aktywności, tj.:

-    zarządzania strategicznego,

-    zarządzania finansowego,

-    zarządzania zasobami ludzkimi,

-    świadczenia usług publicznych,

-    komunikacji społecznej,

-    tworzenia ram i warunków dla wspierania przedsiębiorczości.

Rozwój instytucjonalny w naszym rozumieniu ma charakter progresywny. Oznacza to, że zasady i mechanizmy mają służyć udoskonaleniu działania urzędu, a nie jego biurokratyzacji. Ich zastosowanie ma prowadzić do podniesienia sprawności działania urzędu w trzech podstawowych wymiarach tzn. skuteczności, ekonomiczności i korzyści.

1.2.    Przesłanki modernizacji administracji publicznej¹

Szczególnie duże zainteresowanie działaniami na rzecz reformowania sektora publicznego datuje się od końca lat 70. Nasilająca się w tym okresie recesja gospodarcza podważyła zaufanie społeczne do instytucji państwa dobrobytu oraz do administracji publicznej, postrzeganej jako instrument służący urzeczywistnianiu jego zasad. Zakwestionowano model administracyjnego kierowania gospodarką oraz poddano krytyce rozbudowany sektor publiczny. Zakres formułowanych pod jego adresem zarzutów był bardzo szeroki, a najistotniejsze z nich odnosiły się do:

-    skali - jest nadmiernie rozbudowany, absorbuje zbyt wiele środków publicznych, a koszty jego funkcjonowania są zbyt duże,

-    aktywności - zakres jego aktywności jest nadmierny, angażuje się w świadczenie tych usług, które mogą być dostarczane przez sektor prywatny; rząd przejął zbyt wiele obowiązków i nie może wywiązywać się ze swoich zobowiązań,

-    sposobu działania - nieskuteczność, nieefektywność, brak elastyczności, niski stopień zaspokajania potrzeb obywateli.

Władze publiczne, borykając się ze skutkami recesji gospodarczej oraz narastającą dezaprobatą społeczną stanęły przed koniecznością ograniczenia wydatków publicznych. Jednoczesne przyjęcie założenia o zachowaniu dotychczasowej jakości usług publicznych wymuszało konieczność poszukiwania alternatywnych sposobów zorganizowania sektora publicznego (w tym administracji publicznej) i wypracowania nowych mechanizmów jego działania.

U podstaw nowego podejścia - które z biegiem czasu zdominowało w wielu krajach działania modernizacyjne sektora publicznego - leży krytyka tradycyjnego modelu biurokracji. W literaturze przedmiotu brak jest jednolitej definicji tego zjawiska. Najczęściej określa się je mianem nowego zarządzania publicznego. Jego podstawy wywodzą się z teorii ekonomii (mowa tutaj, przede wszystkim, o teoriach wyboru publicznego i kosztów transakcyjnych) oraz doświadczeń wynikających z zarządzania w sektorze prywatnym.

1

Podejście instytucjonalne w procesie modernizacji administracji publicznej rozumiemy jako tworzenie nowych zasad i mechanizmów funkcjonowania jednostek sektora publicznego, w tym urzędów administracji publicznej.