3784500879

Koncepcja rozwoju instytucjonalnego

Reformy realizowane pod koniec lat 90. dotyczyły głównie profesjonalizacji służby cywilnej, wzmocnienia wśród urzędników tzw. orientacji na klienta oraz podniesienia efektywności urzędów publicznych.

Francja

We Francji nigdy nie podjęto inicjatyw związanych z reformami podobnymi do tych, realizowanych w krajach anglosaskich. Złożyło się na to kilka przesłanek. Po pierwsze, opinia publiczna w tym kraju - pomimo wielu krytycznych uwag wobec działania tego sektora - nigdy nie domagała się zmiany stanu rzeczy. Co więcej tradycyjny, hierarchiczny model administracji cieszy się poparciem większości obywateli. Po drugie, biurokracja francuska postrzegana jest jako emanacja państwa i państwowości, i z tego powodu cieszy się ona szczególnymi przywilejami, a jej niedoskonałości nie są przedmiotem powszechnej krytyki. Po trzecie, obywatele oceniają administrację publiczną jako bardzo profesjonalną i kompetentną strukturę i wysoko oceniają jakość jej działania. Po czwarte, urzędnicy francuscy jako grupa zawodowa posiadają bardzo silną pozycję, której nikt - obawiając się konsekwencji - nie chce naruszać.

Nie oznacza to bynajmniej, że administracja tego państwa nie jest reformowana. Do najważniejszych przedsięwzięć reformatorskich zaliczyć należy rozpoczęty dwadzieścia lat temu proces decentralizacji administracji publicznej. W latach 80. pojawiły się również działania modernizacyjne wpisujące się w logikę zarządzania publicznego. Mowa tutaj o działaniach na rzecz podnoszenia jakości usług. Działanie o podobnym charakterze podjęto w latach 90., kiedy to w okresie rządów premiera M. Rocarda rozpoczęto tworzenie tzw. „centrów odpowiedzialności”. Podstawowym założeniem, które legło u podstaw tego przedsięwzięcia było stwierdzenie, że przyznanie instytucjom publicznym świadczącym usługi większej autonomii finansowej przyczyni się do podniesienia poziomu tych usług. Przedsięwzięcie to jednak, głównie w wyniku oporów ministerstwa finansów, w zasadzie nie przyniosło spodziewanych rezultatów.

Intensywność i skala reformowania sektora publicznego we Francji jest daleka od tych występujących w krajach anglosaskich. Reformy francuskie służą raczej modernizacji i usprawnieniu działania administracji publicznej, niż zmianie filozofii jej działania. Reformy te skupiają się wokół czterech zasadniczych zagadnień, tj. decentralizacji (delegowanie uprawnień na poziom władz regionalnych), dekoncentracji (delegowanie uprawnień dotyczących spraw bieżących na operacyjne poziomy administracji), częściowej prywatyzacji i modernizacji.

Jednym z najważniejszych przedsięwzięć służących modernizacji administracji francuskiej była realizowana od 1989 r. Inicjatywa Odnowienia Usług Publicznych. W jej ramach dokonano określenia standardów usług publicznych i podjęto działania na rzecz poprawy ich jakości i usprawnienia sposobów ich dostarczania.

Podstawowe cechy reform w każdym z omawianych państw prezentuje tabela 1.3. Reasumując, ogólne spojrzenie na reformy z zakresu zarządzania publicznego w ostatnich dwóch dekadach wskazuje na ich dwie istotne cechy. Pierwsza z nich to wielość reform w tym okresie. Cecha druga to kontrowersje na temat charakteru i skutków tych reform. Szczególnie wiele kontrowersji związanych jest z typem reform wpisujących się w logikę nowego zarządzania publicznego.

Instrumenty nowego zarządzania publicznego wprowadzone zostały do wielu krajowych systemów administracyjnych. Ze szczególnie pozytywnym odbiorem spotkały się one w krajach anglosaskich, w których stały się dominującymi narzędziami zarządzania sektorem publicznym. Z kolei, w wielu krajach Europy kontynentalnej - gdzie działają sprawne administracje publiczne, wysoko oceniane przez obywateli - narzędzia charakterystyczne dla nowego zarządzania publicznego nie znalazły zastosowania i wciąż w państwach tych dominuje tradycyjny sposób administrowania sprawami publicznymi.

Spostrzeżenie to skłania do wniosku, że nie istnieje uniwersalna metoda podnoszenia jakości działania urzędów administracji publicznej. Uważamy, że jednym z kluczowych czynników, który decyduje o tym, jakie działania usprawniające powinny być realizowane i w jaki sposób, jest kultura administracyjna dominująca w danym kraju i istniejące w nim uwarunkowania lokalne. Stąd też proponowana przez nas metoda rozwoju instytucjonalnego wykorzystuje zarówno zasady i narzędzia charakterystyczne dla nowego zarządzania publicznego (szczególnie tych dotyczących administracji publicznej), jak i te, które dominują w krajach realizujących ewolucyjne programy modernizowania administracji publicznej. Proponowana przez nas metoda uwzględnia istniejące w Polsce uwarunkowania lokalne i kulturę administracyjną.