p166 Chądzyński Region i jego rozwój 07

4.3.2. Dystrykt „Trzecich Włoch

Pod koniec lat 60. XX wieku w północno-wschodnich i północno-środkowych regionach Włoch zaobserwowano intensywny rozwój skupisk przemysłowych o charakterze lokalnym, często w małych miastach i na terenach wiejskich. „Skupienia te składały się z małych i średnich firm z wysoko wyspecjalizowaną produkcją i szeroko rozgałęzionymi powiązaniami wzajemnymi. Nierzadko były siedliskami postępu, zarówno technicznego, jak i organizacyjnego, i odnosiły znaczne sukcesy w konkurowaniu nie tylko na rynkach krajowych, lecz takie na zagranicznych, oferując unikatowe towary wysokiej jakości'⁵⁰². W wyniku tych obserwacji, w roku 1969 w raporcie, będącym częścią Regionalnego Komitetu Planowania Gospodarczego Toskanii (Comi-tato Regionale per la Programmazione Economica della Toscana - CRPET), Regionalnego Instytutu Planowania Gospodarczego Toskanii (Instituto Regionale per la Programmazione Economica della Toscana - IRPET) zostało użyte do określenia tych skupień przemysłowych pojęcie dystryktu przemysłowego. Biorąc pod uwagę, że ówczesne lata były „(...) okresem niekwestionowanego triumfu produkcji masowej i wielkich przedsiębiorstw", to „stwierdzenie, że duże przedsiębiorstwa nie są jedyną formą organizacji produkcji oraz ie funkcjonowanie przedsiębiorstw powinno być analizowane w kontekście terytorium, na którym działają, było więc na owe czasy odkrywcze i szło pod prąd dominujących poglądów"⁵⁰³.

Pionierami w badaniach nad włoskimi dystryktami przemysłowymi byli G. Bec-cattini, A. Bagnasco, C. Trigilia i S. Brusco, którzy powrócili w swych rozważaniach do pojęcia dystiyktu przemysłowego, nawiązując bezpośrednio do zapomnianej koncepcji A. Marshalla. Drugi spośród wymienionych badaczy wprowadził do literatury przedmiotu termin „Trzecich Włoch" {Terza Italia), dla odróżnienia od „Pierwszych Włoch", czyli rozwiniętej gospodarczo północy z dominującym wielkoprzemysłowym trójkątem Mediolan-Turyn-Genua oraz zacofanych i słabo rozwiniętych gospodarczo regionów południowych, zwanych „Drugą Italią".

Wprawdzie dynamiczny rozwój sektora MSP stanowił jedną ze specyficznych cech powojennego rozwoju Włoch, szczególnie na obszarach centralnych i południowych, gdzie dominują przedsiębiorstwa rodzinne, jednak w przeciwieństwie do firm z południa kraju, przedsiębiorstwa działające na obszarze „Trzeciej Italii”, czyli w regionach Emilia-Romania, Toskania, Umbria, Wenecja Euganejska, Fruli - Wenecja Julijska, Trydent - Górna Adyga, wykazywały się i nadal wykazują znaczną otwarto-

^m i. Grzeszczak, Bieguny wzrostu..., s. 35.

s® A. Surdcj, Polityka państwa wobec sektora małych i średnich przedsiębiorstw we Włoszech, Polska Fundacja Promocji i Rozwoju Małych i średnich Przedsiębiorstw, Warszawa 2000, s. 16.