72310 p178 Chądzyński Region i jego rozwój 07

ticgton i fego rozwój w warunkach globalizacji

Kolejna typologia dystryktów przemysłowych została stworzona przez A. Mar-kusen⁵³⁴ w wyniku przeprowadzonych w pierwszej połowie lat 90. badań nad grupą regionów, głównie w Stanach Zjednoczonych, Brazylii, Korei Południowej i Japonii. Wychodząc z założenia, że nie tylko organizacja przemysłu oparta na małych i średnich firmach może się stać efektywną formą rozwoju danego obszaru, A. Mar-kusen oprócz dystryktu Marshalla i jego odmiany włoskiej wyróżniła jeszcze trzy dodatkowe typy dystryktów⁵³⁵:

•    dystrykt centryczno-radialny, zwany też okręgiem „oś i szprychy" (hub-and spółce district), w którym dominującą rolę odgrywa jedno lub kilka dużych przedsiębiorstw przemysłowych lub usługowych kooperujących z grupą mniejszych przedsiębiorstw będących ich poddostawcami lub tylko korzystających z obecności dużych firm i wynikających z tego korzyści aglomeracji i urbanizacji (w zależności od tego można mówić o silniejszym lub słabszym powiązaniu firm w ramach funkcjonującego dystryktu);

•    dystrykt satelickiej platformy przemysłowej (satellite industrial platform), która charakteryzuje się obecnością na jego obszarze głównie oddziałów zamiejscowych, filii wielkich ponadnarodowych przedsiębiorstw mających swe siedziby poza dystryktem; usytuowane na terenie dystryktu małe firmy lokalne zajmują się z reguły dostarczaniem usług wspierających, jednak powiązania pomiędzy nimi, a dominującymi oddziałami korporacji ponadnarodowych sprowadzają się raczej do krótkoterminowych umów na wykonanie potrzebnej w danej chwili usługi; co istotne, trudno mówić również o jakichkolwiek powiązaniach pomiędzy funkcjonującymi w obrębie dystryktu oddziałami przedsiębiorstw, które są głównie związane z centralą, która podejmuje wszystkie ważne decyzje, i ewentualnie jej innymi oddziałami zlokalizowanymi poza danym dystryktem;

•    dystrykt skupiony wokół jednej lub kilku instytucji państwowych, zwany też okręgiem typu „kotwica" (,state-anchored); instytucje te pełnią w dystrykcie rolę dominujących podmiotów, wokół których mogą się koncentrować małe i średnie przedsiębiorstwa, zajmujące się zagwarantowaniem potrzeb instytucji; w takiej sytuacji dystrykt tego typu przyjmuje postać zbliżoną do dystryktu centryczno-ra-dialnego; możliwa jest jednak również taka sytuacja, w której dominujące instytucje są raczej „samowystarczalne” i nie korzystają z oferty lokalnych przedsiębiorców; wtedy struktura funkcjonowania takiego dystryktu jest zbliżona bardziej do dystryktu typu platformy satelickiej.

^33ł Zob. A. Markusen, Sticky Places in Slippery Space: A Typołogy of Industrial Districts, [w:] Economic Geogra-phy, 72, 3. 1996, s. 293-313.

⁵³⁵ Zob. J. Grzeszczak, Bieguny wzrostu.... 65-71.