U podstaw PRI leży przekonanie, że jednym z kluczowych czynników służących rozwojowi obszarów wiejskich jest sprawna i efektywna administracja samorządowa, inicjująca i wspierająca działania na rzecz modernizacji tych obszarów. Aby jednostki administracji samorządowej mogły wypełniać te zadania na miarę istniejących i pojawiających się potrzeb, konieczne jest wzmocnienie ich potencjału instytucjonalnego. Pod pojęciem tym rozumie się odpowiednie struktury organizacyjne, właściwe procedury działania, mechanizmy zapewniające udział społeczności lokalnej w zarządzaniu sprawami publicznymi oraz kompetentnych i sprawnych urzędników.
PRI wpisuje się w nurt budowania nowoczesnej administracji publicznej. Program ten nawiązuje m.in. do zasad nowego zarządzania publicznego (np. systemy jakości, benchmarking) i koncepcji współuczestniczenia obywateli w zarządzaniu sprawami publicznymi. Propagowane w ramach Programu poszczególne zasady, mechanizmy i instrumenty są od wielu lat stosowane z pozytywnym skutkiem w wielu państwach Europy Zachodniej oraz w USA, Kanadzie, Nowej Zelandii i Australii.
Odpowiedni potencjał instytucjonalny pozwala jednostkom samorządu terytorialnego świadczyć usługi publiczne wysokiej jakości oraz efektywnie wspierać rozwój społeczno-gospodarczy wspólnot lokalnych. Staje się to szczególnie istotne w aspekcie rozwoju obszarów wiejskich. Na terenach tych władza publiczna odgrywa kluczową rolę we wspieraniu szeroko rozumianego rozwoju lokalnego. Zagadnienie to nabiera dodatkowego znaczenia w aspekcie integracji Polski z Unią Europejską. O zdolności do pozyskania i optymalnego wykorzystania zewnętrznych środków finansowych na realizację przedsięwzięć lokalnych decyduje sprawność jednostek samorządu terytorialnego - m.in. umiejętność wypracowania odpowiednich projektów, skupienia wokół nich lokalnych partnerów oraz efektywnego zarządzania przedsięwzięciami publicznymi.
Poradnik Rozwój instytucjonalny ma służyć zaprezentowaniu systemowych rozwiązań dotyczących jednostek administracji publicznej w Polsce, szczególnie urzędów administracji samorządowej. Jego podstawowym celem jest upowszechnienie metodologii PRI w jednostkach samorządu terytorialnego, umożliwienie jej praktycznego wykorzystania oraz wsparcie szeroko rozumianych działań na rzecz podniesienia jakości zarządzania w jednostkach samorządu terytorialnego.
Metoda PRI została wypracowana w trakcie dwuletniego (2001-2003) projektu pilotażowego realizowanego w 33 jednostkach administracji publicznej, reprezentujących administrację rządową w województwie (urzędy wojewódzkie w Krakowie, Białymstoku i Szczecinie), samorząd województwa (urzędy marszałkowskie w Krakowie, Białymstoku i Szczecinie), samorząd powiatowy (starostwa powiatowe w Myślenicach, Łomży i Gryfinie) i samorząd gminy (urzędy gminy) na terenie tych powiatów.
Poradnik Rozwój instytucjonalny adresowany jest do pracowników urzędów administracji samorządowej (urzędy gmin, starostwa powiatowe, urzędy marszałkowskie) oraz środowisk akademickich i firm doradczo-szkoleniowych działających na rzecz usprawniania działań administracji publicznej. Zakłada się, że poradnik ten pełnić będzie funkcję edukacyjną, doradczą i popularyzatorską. Z założenia, poradnik ma stanowić, przede wszystkim, opracowanie zawierające praktyczne wskazówki, które umożliwią zainteresowanym urzędom administracji publicznej dokonanie diagnozy swojego poziomu rozwoju instytucjonalnego oraz zaprojektowanie i wdrożenie usprawnień służących podniesieniu poziomu jakości zarządzania.
W rozdziale pierwszym zaprezentowano koncepcję rozwoju instytucjonalnego, jej genezę i cel (przedsięwzięcie służące modernizacji administracji publicznej). W tej części poradnika zamieszczono również informacje na temat zagranicznych doświadczeń w zakresie rozwoju instytucjonalnego w administracji publicznej.
Przedmiotem rozdziału drugiego jest charakterystyka obszarów zarządzania i związanych z nimi wskaźników jakościowych i ilościowych. W rozdziale tym zawarto również szczegółowy opis analizy instytucjonalnej i procedurę tworzenia raportu diagnostycznego.
W rozdziale trzecim opisano proces projektowania zmian instytucjonalnych, czyli proces opracowania planu rozwoju instytucjonalnego - formułowanie planu, ustalanie stadiów rozwoju instytucjonalnego, wybór kryteriów priorytetowych, itd.
W kolejnej części poradnika opisano proces wdrażania zmian instytucjonalnych i monitorowania ich efektów. Nacisk położony został na przedstawienie strony praktycznej tego proce-