3826200415

rzeczywistością ekonomiczną, ale „idealizują" zachowanie się rzeczywistych podmiotów, przypisując im pewne krańcowe własności, które w takim stopniu tych podmiotów nie cechują. Są to na przykład takie założenia, jak: racjonalność konsumenta dążącego do maksymalizacji swej (subiektywnej) użyteczności, racjonalność przedsiębiorcy dążącego do maksymalizacji zysku itd. Otrzymujemy z tego typu założeń różne, bardziej ogólne lub bardziej szczegółowe, wnioski o istnieniu równowagi rynkowej, o równości ceny rynkowej i przychodu krańcowego, o wyrównywaniu się stosunków użyteczności krańcowej dóbr z relacjami ich cen itp. Dedukcja jest wnioskowaniem zgodnym z logiką. Jeśli opiera się ona na prawdziwych przesłankach, jest w stanie dostarczyć wiedzy pewnej w sensie logicznym.

Końcowym etapem postępowania badawczego jest    w drodze indukcji bądź

dedukcji, teorii (koncepcji) ekonomicznych. W systemach demokratycznych, gwarantujących wolność nauki, teorie ekonomiczne ciągle poddawane są krytyce, która polega na zderzeniu twierdzeń, hipotez z rzeczywistością ekonomiczną, a także na ich analizie logicznej. Efektem krytyki może być potwierdzenie prawdziwości teorii, jej modyfikacji lub odrzucenie.

3. Czynniki produkcji, koszt alternatywnej decyzji i krzywa transformacji

Proces produkcji stanowi zespół skoordynowanych czynności, w których ludzie za pomocą maszyn i narzędzi przekształcają surowce i materiały w produkty. W aspekcie ekonomicznym produkcja polega na zastosowaniu czynników produkcji i przetwarzaniu ich w produkt. Ekonomiczną istotą produkcji jest więc zależność między zastosowanymi czynnikami a osiągniętymi produktami (wynikami). Wszystkie zasoby materialnych i niematerialnych środków wykorzystywanych w produkcji określa się mianem czynników produkcji. Wyodrębnia się na ogół trzy podstawowe czynniki produkcji (Sloman 2001: 15):

a)    pracę, która jest zespołem świadomych i celowych czynności człowieka, dzięki którym oddziałuje on na przyrodę;

b)    ziemię obejmującą szeroko rozumiane zasoby naturalne, czyli ziemię w ścisłym znaczeniu tego słowa i wszelkie zawarte w ziemi bogactwa naturalne, wodę, lasy itd.;

c)    liMJMsU na który składają się potrzebne do prowadzenia działalności gospodarczej maszyny, urządzenia, narzędzia i surowce (kapitał fizyczny) oraz różnego rodzaju środki finansowe, np. środki pieniężne i papiery wartościowe (akcje, obligacje).

Często wymienia się jeszcze czwarty czynnik produkcji, którym jest przedsiębiorczość. Jest to umiejętność zorganizowania działalności gospodarczej, której towarzyszy innowacyjność i zdolność do podejmowania

Zasoby czynników produkcji są w gospodarce ograniczone. Nie ma „nieskończonej” liczby pracowników, tak jak nie ma dowolnej wielkości kapitału czy ziemi. Oznacza to, że istnieje istotne ograniczenie wielkości produkcji. Z drugiej strony potrzeby ludzi nie mają ograniczeń: zaspokojenie jednych potrzeb prowadzi do