4461062495

W najnowszych publikacjach metodologicznych odchodzi się od podziału metod na jakościowe i ilościowe. Krzysztof Rubacha podkreśla, że metody zbierania danych są takie same w badaniach jakościowych, jak i w ilościowych. „Różne są jednak analizy tych danych, a przede wszystkim schematy interpretacji wyników²⁹".

Obserwacja uczestnicząca - metoda zbierania danych, wykorzystywana w badaniach terenowych. Badacz staje się członkiem grupy którą chce badać, przejmuje jej perspektywę, poznaje zwyczaje, nawyki, język członków grupy³⁰.

Obserwacja uczestnicząca jest metodą dość trudną i czasochłonną. Aby sprostać jej wymogom trzeba być osobą spostrzegawczą, o dobrej pamięci (ponieważ nie zawsze można notować, a przy obserwacji niejawnej jest to nawet niebezpieczne).

Rodzaje obserwacji uczestniczącej

■    Obserwacja niejawna - nazywana „w pełni uczestniczącą” polega na tym, iż badacz nie ujawnia swojej prawdziwej tożsamości i celu w jakim przybył, udaje członka grupy. Jest uzasadniona, gdy nie można w inny sposób uzyskać zgody na obserwację. Wiąże się z pewnymi trudnościami i zagrożeniami, m.in. nie można na miejscu notować spostrzeżeń, istnieje obawa utożsamiania się z badaną grupą.

■    Obserwacja jawna - badacz nie ukrywa w jakim celu przybył do grupy. Bierze udział w jej codziennych zajęciach, angażuje się w jej pracę, stara się nawiązać bliskie stosunki z członkami grupy. Należy liczyć się z tym, że badacz nie będzie przez wszystkich miło przyjmowany, a nawet mogą występować osoby zachowujące się wrogo wobec badacza³¹.

Wywiad jakościowy jest rozmową pomiędzy prowadzącym wywiad a respondentem, w trakcie której prowadzący kładzie szczególny nacisk na pewne tematy poruszane przez respondenta i wyznacza ogólny kierunek rozmowy. Wywiad jakościowy „(...) jest interakcją między prowadzącym a respondentem. Prowadzący ma w nim ogólny plan badania, lecz nie jest to konkretny zestaw pytań, które należy zadać z użyciem konkretnych słów i w ustalonym porządku. Jest zarazem bardzo ważne, aby prowadzący wywiad jakościowy, podobnie jak ankieter prowadzący sondaż, był doskonale obeznany z pytaniami, które ma zadać. Dzięki temu wywiad będzie przebiegał gładko i naturalnie”³².

²⁹ B. Smolińska - Theiss, W. Theiss, Badania jakościowe....s.85.

³⁰ChFrankfort-Nachmias.,D.Nachmias,Metody badawcze w naukach społecznych. Poznań 2001,Wyd. Zysk i S-ka, s. 300.

³¹ Tamże.

³²E. Babbie., Badania społeczne w praktyce. Warszawa2007, Wydawnictwo Naukowe PWN, s.327.

19