7133531442

Nr 4 Dostosowanie środowiska pracy dla osób niepełnosprawnych 497

nienie im wygodnego i efektywnego wykonywania zadań zawodowych w pozycji siedzącej, która jest główną pozycją pracy tych osób. Dla pracowników wykonujących prace na wózku inwalidzkim konieczne może być więc:

1.    Dostosowanie wielkości stanowiska pracy i wysokości blatu stołu roboczego lub biurka do indywidualnych potrzeb konkretnego pracownika.

2.    Zapewnienie odpowiedniej przestrzeni pod blatem, aby pracownik mógł swobodnie podjechać wózkiem inwalidzkim do swojego stanowiska pracy i wykonywać na nim pracę, a także przesiadać się z wózka na fotel rehabilitacyjny (np. osoby z paraplegią).

3.    Umieszczanie półek przeznaczonych do przechowywania często używanych narzędzi i materiałów, a także urządzeń na blacie roboczym tak, aby były one w zasięgu rąk pracownika i aby korzystanie z nich nie wymagało manewrowania wózkiem.

4.    Umieszczenie wszystkich dodatkowych elementów stanowiska pracy, takich jak szafki, regały i inne urządzenia, z których korzysta pracownik, na takiej wysokości, aby były dla niego dostępne z pozycji siedzącej na wózku.

Ponadto pracownicy z amputacjami i deformacjami kończyn dolnych i kręgosłupa wymagają zwykle przystosowania siedziska. W zależności od rodzaju uszkodzenia dobierane są różne rodzaje krzeseł (foteli) rehabilitacyjnych, które zapewniają wygodne, bezpieczne i efektywne wykonywanie pracy, np. krzesła:

■    z regulowaną wysokością siedziska;

z uchylnym siedziskiem - z możliwością uchylenia jego części o kilka stopni, przeznaczone są dla pracowników z usztywnieniem stawów biodrowych lub kolanowych, z amputacjami i protezami;

■    z 5-ramienną podstawą jezdną umożliwiającą poruszanie się bez konieczności wstawania z krzesła; takie krzesła powinny mieć także blokadę kół zapewniającą większą stabilność;

■    z regulowanym lub indywidualnie profilowanym tylnym oparciem;

z oparciami bocznymi - z odchylanymi podłokiet-nikami, które umożliwiają i ułatwiają wstawanie lub przesiadanie się na wózek inwalidzki (9,11). Dla niektórych pracowników uzupełnieniem krzesła lub fotela mogą być indywidualnie dobrane podnóżki wolnostojące, które służą podniesieniu kończyny lub podtrzymaniu jej w wygodnej pozycji. Pracownicy z problemami kończyn dolnych, posługujący się kulami i laskami, którym zdarza się wykonywać niektóre prace w pozycji stojącej, mogą potrzebować (w zależności od indywidualnej sytuacji) dodatkowych uchwytów lub poręczy dla ułatwienia wstawania lub podpierania się w czasie stania.

Częstym problemem osób z uszkodzeniem kończyn dolnych jest podróż do pracy. W takim przypadku może zachodzić konieczność zorganizowania dla tych osób transportu do pracy i z powrotem albo zatrudnienie ich na zasadzie telepracy (16). Jeśli pracownik z uszkodzeniem kończyn porusza się własnym samochodem, powinien mieć zapewnione miejsce parkingowe. Ponadto na terenie zakładu pracy, na każdej kondygnacji co najmniej jedno z pomieszczeń higieniczno-sanitarnych powinno być przystosowane do potrzeb osób niepełnosprawnych.

OSOBY Z NIEPEŁNOSPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ

Niepełnosprawność intelektualna

Charakteryzuje się ona obniżoną sprawnością procesów umysłowych, szczególnie procesów spostrzegania, interpretowania i rozumienia rzeczywistości, uczenia się i zapamiętywania, oceniania sytuacji, podejmowania decyzji, wyciągania wniosków, planowania, rozwiązywania problemów itp. Konsekwencją tych ograniczeń mogą być trudności osób z niepełnosprawnością intelektualną w przystosowywaniu się do wymagań życia codziennego, zawodowego i społecznego (17). Definicja niepełnosprawności intelektualnej zawiera więc dwa komponenty - funkcjonowanie intelektualne znacznie poniżej poziomu przeciętnego oraz wyraźnie osłabioną zdolność przystosowania się jednostki do codziennych wymagań życia społecznego.

Niepełnosprawność intelektualna może być spowodowana zaburzeniami ośrodkowego układu nerwowego, szczególnie kory mózgowej. Przyczynami tych zaburzeń mogą być czynniki genetyczne (dziedziczenie) lub wrodzone, a także niektóre choroby wieku dziecięcego, które powodują uszkodzenie ośrodkowego układu nerwowego. Niemałą rolę w powstaniu niepełnosprawności intelektualnej mogą mieć niedostateczne warunki rozwojowe, a więc brak lub niewłaściwy sposób opieki, nauczania i wychowywania w okresie dzieciństwa i młodości.

Z punktu widzenia poradnictwa zawodowego osoby z niepełnosprawnością intelektualną dzieli się na 2 grupy (17):

1.    Osoby z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim.

2.    Osoby z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu głębszym.