8476758482

Str. 656

PRO CHRISTO—WIARA I CZYN

.N° 9

Wprawdzie komisja kulturalno-oświatowa, uchwalając szereg rezolucji — w których podnosiła dotychczasowe zaniedbania naszego Rządu w dziedzinie opieki duszpasterskiej nad rodakami na obczyźnie i prosiła go, aby na przyszłość bardziej niż dotąd szedł na rękę Syzyfowi nad polepszeniem tych stosunków pracy naszego Episkopatu—dodała także rezolucję, proponującą przyznanie jednego miejsca w Radzie Organizacyjnej ks. Prymasowi Hlondowi. Rezolucja ta — podyktowana zarówno tern, że już od uchwały zjazdu Biskupów w Krakowie w r. 1921 ks. Prymas Polski ma sobie powierzoną naczelną opiekę nad akcją duszpasterską na całej emigracji, że akcję tę bardzo energicznie prowadzi i że z tego tytułu pozyskał sobie najgłębszą wdzięczność wszystkich ośrodków polskich na obczyźnie — została odczytana na plenarnem posiedzeniu końcowem przez zasłużonego w obronie polskości b. posła do Sejmu pruskiego p. Baczew-skiego, a Zjazd przyjął ją gromkiemi oklaskami. Nad rezolucjami nie było dyskusji ani głosowań, wszystkie przyjmowano przez aklamację, I oto bezpośrednio po przyjęciu tej rezolucji okazało się przy wyborach Rady, że... komisja główna jej „nie przyjęła”. Komisja główna narzuciła swoją koncepcję Rady i tak zorganizowała zebranie końcowe, aby nikt na niem nic nie miał do gadania — poza milczącem potakiwaniem Ks. Prymasa „komisja główna” nie chciała mieć w Radzie!

Tak to odbywał się pierwszy Zjazd Polaków z obczyzny w wolnej Polsce. „Zorganizowano" go — trzeba to już przyznać — całkiem według dzisiejszych obyczajów.

Dlaczego tak postąpiono? Nikt nawet nie uważał za stosowne tłumaczyć. Pozwolono sobie zlekceważyć najwyższego dostojnika w Polsce, pozwolono sobie znieważyć uczucia całej Polski katolickiej. Dlaczego? X.

K. H. Roztworowski o współczesnej literaturze polskiej.

Znakomity dramatopisarz i poeta, Karol Hubert Roztworowski wygłosił w Poznaniu odczyt o środkach uzdrowieuia literatury polskiej. Według realizacji zamieszczonej w JN*2 30 „Tęczy”, Roztworowski tak ujął to złożone zagadnienie:

.Współczesne pokolenie polskie dlatego zerwało piękne tradycje porozumienia ze swymi piasrzami. ponieważ dzisiejsza twórcześć literacka jest mu duchowo obca.

Dziesięć lat pracy nad organizowaniem życią na zgliszczach trzech niszczycielskich egoizmów zaborczych — pochłonęło najżywotniejszą polską energję twórczą. Nie był zainteresowany w tym wyścigu prozaicznej pracy żywioł mniejszości żydowskich, mieszkających w Polsce — ale, korzystając z chwilowego opuszczenia terenu pracy twórczej, zaanektował go, wypełnił swemi o sztuce pojęciami i obwarował obronnemi okopami sprytu, zdolności komercjalnych i niewątpliwych — choć nam obcych i drażniących zdolności. Zluzowana z zajęć aktualnych twórczość polska, wracając na właściwe swe pole działania — musiała pracować albo w myśl narzuconych dyrektyw i kanonów estetycznych, albo ważyć się na zupełne osamotnienie, przemilczenie, a często drwiny chwilowych dyktatorów.

Dla czytelnika to powszechne zluzowanie literatury, tworzonej przez ten odłam mieszkańców Polski, zamiłowanie w ekstrawagancjach, piruetach stylistycznych i pojęciowych, nerwowa transplantacja jednodniowych, nieraz absurdalnych recept estetycznych z rynków międzynarodowych — była wręcz obca, zniechęciła go i odsunęła od książki.

Nie odmawiając wartości i zalet twórczości żydowskiej, jedyne wyjście z tego nieporozumienia widzi Roztworowski w odseparowaniu literatury żydowskiej i polskiej w osobne łożyska W przeciwnym razie ten konglomerat odmiennych dyspozycyj twórczych doprowadzi do tego, że literatura Polsce zawiśnie w próżni”,

Praktyczna realizacja wniosków Roztworowskiego — dodaje od siebie „Tęcza" — jest dosyć trudna. Powiedzie się jednak, jeżeli wprowadzenie ich w czyn oprze się o wzmożoną pracę, talent i uparte dążenie do samodzielności pisarzy polskich.    (Gazeta Warsz.)