plik


ÿþ Projekt "SpoBecznie znaczy ekonomicznie  wzmocnienie sektora ekonomii spoBecznej w województwie Bódzkim poprzez utworzenie Regionalnego Inkubatora Ekonomii SpoBecznej udzielajcego kompleksowego wsparcia" wspóBfinansowany ze [rodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu SpoBecznego Wykluczenie spoBeczne oraz grupy zagro|one marginalizacj  Powszechnie zakBada si dzisiaj, |e wykluczenie spoBeczne nie jest stanem a procesem. Otó| nie jest ani jednym ani drugim, jest pojciem mniej lub bardziej u|ytecznym w opisywaniu i wyja[nianiu rzeczywisto[ci Ruth Levitas Problemy ze zdefiniowaniem zagadnienia Zjawisko wykluczenia spoBecznego jest trudno definiowalne. Mamy bowiem do czynienia z kilkoma nakBadajcymi si wymiarami marginalizacji. Wykluczenie spoBeczne, które  najpro[ciej ujmujc - polega na niepodejmowaniu zwyczajowej i spoBecznie akceptowanej drogi |yciowej lub wypadaniu z niej, dotyczy osób, rodzin lub grup ludno[ci, które: üð |yj w niekorzystnych warunkach ekonomicznych (ubóstwo materialne), üð zostaj dotknite niekorzystnymi procesami spoBecznymi, wynikajcymi z masowych i dynamicznych zmian rozwojowych, np. dezindustrializacji, kryzysów, gwaBtownego upadku bran| czy regionów, üð nie zostaBy wyposa|one w kapitaB |yciowy umo|liwiajcy im: normaln pozycj spoBeczn, odpowiedni poziom kwalifikacji, wej[cie na rynek pracy lub zaBo|enie Realizator projektu: Fundacja Studiów Europejskich  Instytut Europejski ul. Piotrkowska 262/264; 90-361 Aódz Biuro projektu: tel: + 42 29 10 316, fax: + 42 63 70 586 Projekt "SpoBecznie znaczy ekonomicznie  wzmocnienie sektora ekonomii spoBecznej w województwie Bódzkim poprzez utworzenie Regionalnego Inkubatora Ekonomii SpoBecznej udzielajcego kompleksowego wsparcia" wspóBfinansowany ze [rodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu SpoBecznego rodziny, co dodatkowo utrudnia dostosowywanie si do zmieniajcych si warunków spoBecznych i ekonomicznych, üð nie posiadaj dostpu do odpowiednich instytucji pozwalajcych na wyposa|enie w kapitaB |yciowy, jego rozwój i pomna|anie, co ma miejsce w wyniku niedorozwoju tych instytucji spowodowanego brakiem priorytetów, brakiem [rodków publicznych, nisk efektywno[ci funkcjonowania, üð do[wiadczaj przejawów dyskryminacji, zarówno wskutek niedorozwoju wBa[ciwego ustawodawstwa, jak i kulturowych uprzedzeD oraz stereotypów, üð posiadaj cechy utrudniajce im korzystanie z powszechnych zasobów spoBecznych ze wzgldu na zaistnienie: niesprawno[ci, uzale|nienia, dBugotrwaBej choroby albo innych cech indywidualnych, üð s przedmiotem niszczcego dziaBania innych osób, np.: przemocy, szanta|u, indoktrynacji. Mo|emy równie| przyj definicj, |e wykluczenie spoBeczne  jest pojciem przeciwstawnym do spoBecznego uczestnictwa w szerszych zbiorowo[ciach: narodzie, spoBeczeDstwie czy spoBeczno[ci. Oznacza ono izolacj dobrowoln bdz cz[ciej, wymuszon uwarunkowaniami zewntrznymi (bied, bezrobociem, odmiennym kolorem skóry, religi, kalectwem, nieakceptowanym przez [rodowisko zachowaniem czy preferencjami seksualnymi). Izolacja jednostek lub grup spoBecznych od zbiorowo[ci lub instytucji wspóBczesnego paDstwa utrwala podziaB na  naszych i  obcych , dramatycznie spychajc na margines  nieprzydatno[ci du|e grupy ludzi. Pojcie wykluczenia spoBecznego odnosi si zatem, po pierwsze do |ycia poza nawiasem praw i przywilejów spoBeczeDstwa. Po drugie jest ono, strukturaln, stratyfikacyjn cech okre[lonej zbiorowo[ci. Po trzecie za[, nie tylko charakteryzuje statyczny stan rzeczy, ale jest kwintesencj okre[lonego procesu. Procesu uksztaBtowanego przez miejsce w strukturze spoBecznej, przez przeszBe do[wiadczenia |yciowe i oczekiwania. Marginalizacja i wykluczenie spoBeczne, s jednym z wa|niejszych wtków analiz socjologicznych ze[rodkowanych na nierówno[ciach Realizator projektu: Fundacja Studiów Europejskich  Instytut Europejski ul. Piotrkowska 262/264; 90-361 Aódz Biuro projektu: tel: + 42 29 10 316, fax: + 42 63 70 586 Projekt "SpoBecznie znaczy ekonomicznie  wzmocnienie sektora ekonomii spoBecznej w województwie Bódzkim poprzez utworzenie Regionalnego Inkubatora Ekonomii SpoBecznej udzielajcego kompleksowego wsparcia" wspóBfinansowany ze [rodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu SpoBecznego spoBecznych, materialnych i edukacyjnych, dziedziczeniu statusu rodziny  i innych wymiarach syndromu nieprzystosowania 1. Rys. 1  rozumienie pojcia  wykluczenie spoBeczne 2 Definicja wykluczenia spoBecznego przyjta w dokumencie powoBujcym ZespóB Zadaniowy ds. Reintegracji SpoBecznej, który opracowaB Narodow Strategi Integracji SpoBecznej dla Polski brzmi nastpujco: Wykluczenie spoBeczne to brak lub ograniczenie 1 M. Jarosz, Obszary wykluczenia w Polsce [w:] Wykluczeni, wymiar spoBeczny, materialny i etniczny, Instytut Studiów Politycznych PAN, Warszawa 2008, str. 10-11. 2 Poradnik dotyczcy realizacji wsparcia dla osób wykluczonych spoBecznie oraz zagro|onych wykluczeniem spoBecznym w ramach Programu Operacyjnego KapitaB Ludzki, str. 7. Realizator projektu: Fundacja Studiów Europejskich  Instytut Europejski ul. Piotrkowska 262/264; 90-361 Aódz Biuro projektu: tel: + 42 29 10 316, fax: + 42 63 70 586 Projekt "SpoBecznie znaczy ekonomicznie  wzmocnienie sektora ekonomii spoBecznej w województwie Bódzkim poprzez utworzenie Regionalnego Inkubatora Ekonomii SpoBecznej udzielajcego kompleksowego wsparcia" wspóBfinansowany ze [rodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu SpoBecznego mo|liwo[ci uczestnictwa, wpBywania i korzystania z podstawowych instytucji publicznych i rynków, które powinny by dostpne dla wszystkich, a w szczególno[ci dla osób ubogich. Jakie grupy s zagro|one wykluczeniem spoBecznym? Grupy podatne na wykluczenie spoBeczne3: üð Dzieci i mBodzie| ze [rodowisk zaniedbanych, üð Dzieci wychowujce si poza rodzin, üð Kobiety samotnie wychowujce dzieci, üð Kobiety pozostajce poza rynkiem pracy, üð Ofiary patologii |ycia rodzinnego, üð Osoby o niskich kwalifikacjach, üð Osoby bezrobotne, üð {yjcy w bardzo trudnych warunkach mieszkaniowych, üð NiepeBnosprawni i chronicznie chorzy, üð Osoby chorujce psychicznie, üð Starsze osoby samotne, üð Opuszczajcy zakBady karne, üð Imigranci, üð Osoby nale|ce do romskiej mniejszo[ci etnicznej. 3 Opracowano na podstawie projektu Narodowa Strategia Integracji SpoBecznej dla Polski. Realizator projektu: Fundacja Studiów Europejskich  Instytut Europejski ul. Piotrkowska 262/264; 90-361 Aódz Biuro projektu: tel: + 42 29 10 316, fax: + 42 63 70 586 Projekt "SpoBecznie znaczy ekonomicznie  wzmocnienie sektora ekonomii spoBecznej w województwie Bódzkim poprzez utworzenie Regionalnego Inkubatora Ekonomii SpoBecznej udzielajcego kompleksowego wsparcia" wspóBfinansowany ze [rodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu SpoBecznego Grupy powa|nie zagro|one wykluczeniem spoBecznym w Polsce4: üð Kobiety powracajce na rynek pracy po urlopach macierzyDskich lub wychowawczych - grupa ta skBada si zarówno z kobiet, które korzystaj z urlopu macierzyDskiego i/lub wychowawczego ze wzgldu na poród i opiek nad dzieckiem, jak równie| kobiet, które utraciBy ju| wcze[niej zatrudnienie i aktualnie zajmuj si jedynie wychowywaniem dziecka. Okres pozostawania bez pracy stanowi dla kobiet, majcych dzieci istotn luk w |yciu zawodowym, spoBecznym i stanowi barier w dalszym ksztaBceniu, üð Osoby dBugookresowo bezrobotne - do osób dBugotrwale bezrobotnych nale| osoby, które w okresie ostatnich 2 lat przez Bcznie 12 miesicy byBy zarejestrowane w powiatowych urzdach pracy jako bezrobotne. Przyczyny takiego stanu rzeczy s ró|norodne: brak ofert pracy w danym zawodzie; brak / niski poziom kwalifikacji lub umiejtno[ci uniemo|liwiajcy podjcie pracy; niech do podjcia pracy, bierno[ zawodowa praca w tzw.  szarej strefie . üð Osoby bezrobotne po 50 roku |ycia - grupa ta skBada si w du|ej mierze z osób, które przez wiele lat byBy zatrudnione w jednym zakBadzie pracy, nierzadko na jednym stanowisku, po czym straciBy prac i trudno im aktualnie znalez zatrudnienie. Grupa ta skBada si (wg danych na koniec 2008 r.) z osób, które swoje wyksztaBcenie i przygotowanie zawodowe odebraBy jeszcze w warunkach systemu PRL i do dzi[, pomimo zmian zaistniaBych w wyniku transformacji ustrojowej, trudno im przyzwyczai si do nowych warunków wolnorynkowych. Niewielka cze[ grupy podnosi wBasne kwalifikacje i bierze udziaB w procesie zarówno formalnego, jak i nieformalnego ksztaBcenia ustawicznego. Kwalifikacje zawodowe czBonków tej grupy zawodowej s czsto zdezaktualizowane. W[ród pracodawców wystpuje równie| 4 Patrz wicej: Poradnik dotyczcy realizacji wsparcia dla osób wykluczonych spoBecznie oraz zagro|onych wykluczeniem spoBecznym w ramach Programu Operacyjnego KapitaB Ludzki. Realizator projektu: Fundacja Studiów Europejskich  Instytut Europejski ul. Piotrkowska 262/264; 90-361 Aódz Biuro projektu: tel: + 42 29 10 316, fax: + 42 63 70 586 Projekt "SpoBecznie znaczy ekonomicznie  wzmocnienie sektora ekonomii spoBecznej w województwie Bódzkim poprzez utworzenie Regionalnego Inkubatora Ekonomii SpoBecznej udzielajcego kompleksowego wsparcia" wspóBfinansowany ze [rodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu SpoBecznego swego rodzaju stygmatyzacja dotyczc oceny przydatno[ci do pracy osób w wieku 50+. üð Opuszczajcy wiezienia - grup stanowi osoby, które zakoDczyBy odbywanie kary pozbawienia wolno[ci, opuszczaj zakBady karne i areszty [ledcze i wchodz na rynek pracy. Poza procesem readaptacji do otoczenia spoBecznego sytuacja tej grupy generuje wiele dodatkowych problemów spoBecznych i zawodowych, takich jak brak ofert pracy, stygmatyzacja spoBeczna, problemy z integracj spoBeczn, skBonno[ do kontynuacji |ycia przestpczego i wiele innych, üð Osoby niepeBnosprawne - to grupa bardzo zró|nicowana. Ze wzgldu na ró|norodno[ wewntrzn tej grupy trudno przedstawi jej jednolity opis. GBównymi czynnikami ró|nicujcymi poszczególne grupy osób niepeBnosprawnych jest rodzaj oraz stopieD niepeBnosprawno[ci. Inna jest równie| charakterystyka osób niepeBnosprawnych od urodzenia i osób, których niepeBnosprawno[ jest wynikiem z wypadku lub stopniowego rozwoju choroby. Wyró|niamy trzy stopnie niepeBnosprawno[ci: lekki, umiarkowany i znaczny, üð Osoby wykluczone terytorialnie - za osoby wykluczone terytorialnie uzna mo|na osoby pochodzce z najbiedniejszych obszarów kraju na szczeblu subregionów, dotknitych problemami zwizanymi z ich peryferyjnym poBo|eniem, ograniczon dostpno[ci, brakiem podstawowej infrastruktury, zacofaniem spoBecznoekonomicznym, tendencj do deindustrializacji, niskim poziomem rozwoju edukacji, brakiem zaplecza administracyjnego, wysokim poziomem bezrobocia, pogarszajcymi si warunkami mieszkaniowymi i warunkami |ycia, trudnym dostpem do usBug u|yteczno[ci publicznej, brakiem warunków sprzyjajcych rozwojowi technologicznemu oraz ogromn liczb ludno[ci, nale|c do grup najbardziej zagro|onych wykluczeniem spoBecznym, üð Osoby zagro|one eksmisj z zamieszkiwanych lokali, üð Imigranci zarobkowi wchodzcy do szarej strefy zatrudnienia, üð Osoby uzale|nione od alkoholu i narkotyków, Realizator projektu: Fundacja Studiów Europejskich  Instytut Europejski ul. Piotrkowska 262/264; 90-361 Aódz Biuro projektu: tel: + 42 29 10 316, fax: + 42 63 70 586 Projekt "SpoBecznie znaczy ekonomicznie  wzmocnienie sektora ekonomii spoBecznej w województwie Bódzkim poprzez utworzenie Regionalnego Inkubatora Ekonomii SpoBecznej udzielajcego kompleksowego wsparcia" wspóBfinansowany ze [rodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu SpoBecznego üð Bezdomni, üð Imigranci utrzymujcy si z pracy nielegalnej, üð Osoby nale|ce do romskiej mniejszo[ci etnicznej - Romów wyró|nia silne poczucie wBasnej odrbno[ci. Wyró|nia ich równie| wspólny jzyk (Romani), który jednak|e wystpuje w ró|nych dialektach. Trzeba zwróci uwag na charakterystyczne dla tej spoBeczno[ci podziaBy wewntrzne. Problem wspóBistnienia w[ród Romów zarówno tradycji |ycia osiadBego, jak i |ycia wdrownego powoduje, |e propozycje wsparcia akceptowane w jednej grupie mog by odrzucone w drugiej. W[ród ró|nych spoBeczno[ci Romów wystpuj równie| ró|ne tradycje zawodowe. Z grup o tradycjach wdrownych wi| si takie zawody, jak kotlarstwo i handel obwozny, w tym zwBaszcza handel koDmi. Kobiety uprawiaBy wró|biarstwo. Kotlarstwo polegaBo gBównie na cynowaniu patelni i urzdzeD stosowanych w cukrowniach, gorzelniach oraz masarniach. Do tradycyjnych zawodów nale|aBo kowalstwo oraz muzykowanie, poza tym obróbka kamienia oraz prace pomocnicze w murarstwie, Wymiary marginalizacji prowadzce do wykluczenia spoBecznego Marginalizacj natomiast rozumiemy równie| jako  proces prowadzcy do uniemo|liwienia grupom lub jednostkom dostpu do wa|nych pozycji i symboli wBadzy gospodarczej, religijnej lub politycznej. Grupy marginalizowane mog stanowi liczbow wikszo[ jak w przypadku Murzynów w Republice PoBudniowej Afryki, powinno si wic odró|ni je od grup mniejszo[ciowych, mniej licznych, ale majcych dostp do wBadzy politycznej i gospodarczej. Marginalizacja staBa si wa|nym przedmiotem badaD socjologicznych w latach 60. XX w., gdy| w niektórych krajach rozwijajcych si, mimo szybkiego wzrostu, udziaB w zyskach z tego pByncych byB coraz bardziej nierówny [& ] Badania grup marginalizowanych podejmowali te| antropologowie. ByBa to po cz[ci konsekwencja pogldu, i| obserwujc marginesy spoBeczeDstwa, mo|na zobaczy, jak Realizator projektu: Fundacja Studiów Europejskich  Instytut Europejski ul. Piotrkowska 262/264; 90-361 Aódz Biuro projektu: tel: + 42 29 10 316, fax: + 42 63 70 586 Projekt "SpoBecznie znaczy ekonomicznie  wzmocnienie sektora ekonomii spoBecznej w województwie Bódzkim poprzez utworzenie Regionalnego Inkubatora Ekonomii SpoBecznej udzielajcego kompleksowego wsparcia" wspóBfinansowany ze [rodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu SpoBecznego definiuje ono samo siebie, jak jest ono definiowane w kategoriach przyjmowanych w innych spoBeczeDstwach, a tak|e jakie s jego podstawowe warto[ci 5. Adaptacja procesem redukujcym konflikty Wy|ej wymienione zagadnienia byBy rozwiniciem pojcie procesu spoBecznego. W ten sposób nawizaBam do procesów przystawania, które powstaj wszdzie tam, gdzie jednostki lub grupy znajdujcych si w sytuacji w której spotykaj podobne lub odmienne d|enia innych ludzi, nie mogc im narzuci swojego sposobu dziaBania, musz nawzajem przystosowa swoje dziaBania do siebie. Wystpuj one we wszystkich tych sytuacjach, gdy jednostki lub grupy znajd si w nowej sytuacji, w której dotychczas stosowane wzory dziaBaD, wzajemnych oddziaBywaD, kryteria ocen i modele kulturowe nie daj mo|liwo[ci zaspokojenia potrzeb i uczestnictwa w |yciu zbiorowym 6. Przystawanie przechodzi kilka etapów i pojawia si w ró|nych postaciach. Najcz[ciej wyró|nia si7: üð Stadium reorientacji psychologicznej, polegajce na wyuczeniu si nowych wzorów i stosowaniu uch w sytuacjach koniecznych, cho ich nie aprobuje a nawet czuje dla nich wrogo[ i pogard, üð Tolerancj, wyra|ajc si stosowaniem odmiennych wzorów przez obie strony, mimo wzajemnego unikania ich przyjcia; tolerowanie staje si konieczno[ci. üð Akomodacj, która jest najczstszym typem przystawania. Jest to tolerancja wzbogacona wzajemnymi ustpstwami i przyjciem za wBasne podstawowych warto[ci istniejcych w nowej sytuacji i obowizujcych w niej wa|niejszych wzorów zachowaD, 5 G. Marshall, SBownik socjologii i nauk spoBecznych, str. 184. 6 Tam|e, str. 474. 7 S. KosiDski, Socjologia ogólna, zagadnienia podstawowe, wyd. PWN, Warszawa 1987, str. 218. Realizator projektu: Fundacja Studiów Europejskich  Instytut Europejski ul. Piotrkowska 262/264; 90-361 Aódz Biuro projektu: tel: + 42 29 10 316, fax: + 42 63 70 586 Projekt "SpoBecznie znaczy ekonomicznie  wzmocnienie sektora ekonomii spoBecznej w województwie Bódzkim poprzez utworzenie Regionalnego Inkubatora Ekonomii SpoBecznej udzielajcego kompleksowego wsparcia" wspóBfinansowany ze [rodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu SpoBecznego üð Asymilacj, która jest caBkowitym przystosowaniem jednostki lub zbiorowo[ci do istniejcych warunków. Oznacza odrzucenie wszystkich dotychczasowych warto[ci i wzorów i przyjcie nowych oraz caBkowit z nimi identyfikacj. Przystawanie jako pojcie, jest procesem, który czsto wstpuje w przyrodzie, wtedy nazywamy je adaptacj.  Adaptacj mo|na rozumie na podobieDstwo konwersji religijnej, jako pewn mutacj. Tworzy si ona wówczas, gdy jednostka czy grupa musi zaadoptowa si do nowej sytuacji stworzonej przez konflikt. Na przykBad w procesie adaptacji  gangi mog sta si klubami. Podczas procesu adaptacyjnego grupy miejscowe koegzystowa musz w pewien sposób z grupami napBywowymi, akceptujc ich odmienno[. CaBy proces adaptacyjny to konstrukcja takich interakcji, które redukuj konflikty, kontroluj wspóBzawodnictwo celem utrzymania bezpieczeDstwa w relacjach miedzy grupami sposobów jednostkami. Adaptacja przeradza si w asymilacj8. Kontakty midzy grupami miejscowymi a napBywowymi intensyfikuj si, zmienia si równie| stosunek jednostki do swoich sposobów obcych, na coraz bardziej pozytywny. Jednostka przyswaja sobie now kultur, ale równie| oddziaBywuje swoj na wcze[niej obc sobie grup 9. Proces przebiegu adaptacji Typologia sposobów adaptacji wg Mertona10. üð konformizm - typ zachowania jednostki polegajcy na caBkowitej akceptacji zarówno spoBecznie okre[lonych celów kulturowych, jak i zinstytucjonalizowanych [rodków ich osigania üð innowacja - jednostka odrzuca instytucjonalne [rodki i drogi osigania w peBni akceptowanych celów kulturowych, wynajdujc nowe sposoby ich osigania i realizacji 8 Pojcie asymilacji rozwin w punkcie: Etniczno[ oraz zwizana z ni asymilacja 9 W. {elazny, Etniczno[; Aad, konflikt, sprawiedliwo[, wyd. PoznaDskie, PoznaD 2006, str. 40. 10 SBownik socjologiczny, K. Olechnicki, P. ZaBcki, 1997 Realizator projektu: Fundacja Studiów Europejskich  Instytut Europejski ul. Piotrkowska 262/264; 90-361 Aódz Biuro projektu: tel: + 42 29 10 316, fax: + 42 63 70 586 Projekt "SpoBecznie znaczy ekonomicznie  wzmocnienie sektora ekonomii spoBecznej w województwie Bódzkim poprzez utworzenie Regionalnego Inkubatora Ekonomii SpoBecznej udzielajcego kompleksowego wsparcia" wspóBfinansowany ze [rodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu SpoBecznego üð rytualizm - odrzucenie przez jednostk istniejcych celów kulturowych, przy peBnej akceptacji wszelkich norm instytucjoinalnych i rutynowych sposobów dziaBania spoBecznego üð wycofanie - odrzucenie lub rezygnacja z realizacji kulturowo wyznaczonych celów i ze spoBecznego dziaBania üð bunt - charakteryzuje jednostki, które odrzucaj panujce warto[ci oraz cele i metody ich osigania oraz pragn zastpi je nowymi warto[ciami i [rodkami. Jednostki znajdujce si sytuacji, która zmusza ich do zaadaptowania si, przyjmuj ró|n filozofi i taktyk.  Dotychczasowe wzory i system warto[ci mog uzna za niewBa[ciwe i caBkowicie je odrzuci przyjmujc nowe i efektywniejsze w zastanej sytuacji. PrzykBadem mog by emigranci, którzy chcc w nowym kraju osign szybko sukces musz zrezygnowa z posBugiwania si ojczystym jzykiem i z wikszo[ci wzorów obowizujcych w spoBeczeDstwie, z którego wyszli. Rezygnacja ta mo|e obj tylko sfer |ycia publicznego, w |yciu prywatnym imigrant mo|e zachowa wierno[ warto[ciom i cennym wzorom nabytym w ojczystym kraju, mimo ich dysfunkcjonalno[ci w oficjalnej kulturze spoBeczeDstwa, którego pragnie on zosta peBnowarto[ciowym czBonkiem 11. Pamitajmy, |e próba zrozumienia osoby wykluczonej spoBecznie lub biernej zawodowo i tym samym zagro|onej marginalizacj spoBeczn powinna opiera si na rozpoznaniu przyczyn, z powodu których osoba ta staBa si wykluczona oraz analizy dotychczasowej [cie|ki zatrudnienia tej osoby. Warto zapozna si serwisami internetowymi, które dostarcz PaDstwu wiedz oraz wska| metody dziaBaD walki z wykluczeniem spoBecznym: üð www.efs.gov.pl  podstawowa strona informacyjna o Europejskim Funduszu SpoBecznym 11 S. KosiDski, Socjologia ogólna, zagadnienia podstawowe, wyd. PWN, Warszawa 1987, str. 218. Realizator projektu: Fundacja Studiów Europejskich  Instytut Europejski ul. Piotrkowska 262/264; 90-361 Aódz Biuro projektu: tel: + 42 29 10 316, fax: + 42 63 70 586 Projekt "SpoBecznie znaczy ekonomicznie  wzmocnienie sektora ekonomii spoBecznej w województwie Bódzkim poprzez utworzenie Regionalnego Inkubatora Ekonomii SpoBecznej udzielajcego kompleksowego wsparcia" wspóBfinansowany ze [rodków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu SpoBecznego üð www.funduszeeuropejskie.gov.pl - podstawowa strona informacyjna dotyczca funduszy strukturalnych, zawiera informacje o konkursach, wszystkie dokumenty i wytyczne dotyczce PO KL üð www.ekonomiaspoleczna.pl - jeden z wa|niejszych portali po[wiconych ekonomii spoBecznej, zawiera najnowsze aktualno[ci i materiaBy do pobrania üð www.psz.praca.gov.pl - portal informacyjny publicznych sBu|b zatrudnienia üð www.ops.pl - portal o[rodków pomocy spoBecznej üð www.wykluczenie.pl  witryna po[wicona tematyce wykluczenia spoBecznego üð www.bezrobocie.org.pl  portal organizacji pozarzdowych [wiadczcych usBugi rynku pracy üð www.ngo.pl (www.bazy.ngo.pl) - strona Stowarzyszenia Klon/Jawor, po[wicona spoBeczno[ci organizacji pozarzdowych, zawiera baz danych na temat NGO, aktualno[ci, oferty wspóBpracy, informacje o konkursach üð www.cofound.org.pl - strona Fundacji Fundusz WspóBpracy, peBnicej wcze[niej funkcje Krajowej Struktury Wsparcia (PIW EQUAL), a obecnie Krajowej Instytucji Wspomagajcej üð www.equal.org.pl znajduje si katalog rozwizaD wypracowanych w ramach PIW EQUAL oraz projektów systemowych realizowanych przez Fundacj Fundusz WspóBpracy üð www.mrr.gov.pl  witryna Ministerstwa Rozwoju Regionalnego - zawiera wszystkie wa|ne informacje, ogBoszenia o spotkaniach i konsultacjach üð www.mpips.gov.pl  witryna Ministerstwa Pracy i Polityki SpoBecznej üð www.crzl.gov.pl - strona Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, instytucji realizujcej projekty systemowe inicjowane przez Ministerstwo Pracy i Polityki SpoBecznej w ramach I Priorytetu PO KL üð www.sw.gov.pl  ogólnopolski portal sBu|by wiziennej üð www.ohp.pl  strona gBówna Ochotniczych Hufców Pracy üð www.diagnoza.com - diagnoza spoBeczna Polski, najpeBniejsze opracowanie nt. warunków i jako[ci |ycia Polaków; üð www.cpsdialog.pl - portal Centrum Partnerstwa SpoBecznego "Dialog" üð www.witrynawiejska.org.pl - strona opisujca rozwizania stosowane w aktywizacji obszarów wiejskich, üð www.ie-ries.com. Autor. Teresa Lisiak Realizator projektu: Fundacja Studiów Europejskich  Instytut Europejski ul. Piotrkowska 262/264; 90-361 Aódz Biuro projektu: tel: + 42 29 10 316, fax: + 42 63 70 586

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Kapitał ludzki jako czynnik aktywizacji ludności wiejskiej
Edukacja bez wykluczenia ABC wsparcia dla dzieci z rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym
konsultant obslugi projektow finansowanych z programu kapital ludzki 07 15,86
Model sita i kapitalu ludzkiego
Wyklad 7 Wykluczenie Spoleczne & Ubezwlasnowolnienie
Wyklad6 Wykluczenie Spoleczne
bariery rozwoju kapitału ludzkiego osób niepełnosprawnych
Narodowe strategie zwalczania nowotworów
Zarządzanie kapitałem ludzkim jako nowoczesna koncepcja realizacji funkcji personalnej firmy
inwestycje rozwój kapitału ludzkiego
Tyc W Kapitał ludzki jako zasób czynników wytwórczych

więcej podobnych podstron