9402139833

cyny człowieka. Próbuje się jednak leczyć poszczególne schorzenia wieku podeszłego. Ale coraz szybciej przybywa zwolenników podejścia, iż lepiej zapobiegać starzeniu, spowolnić je i opóźnić pojawienie się chorób wieku podeszłego, niż leczyć pojedyncze choroby (Ryc. 10) [61]. Poszukuje się więc związków, najlepiej stanowiących suplementy diety codziennej, które mogłyby działać kompleksowo i spowalniać zmiany w organizmie zachodzące wraz z wiekiem. Przede wszystkim łagodzić chroniczny stan zapalny i wpływać na systemy naprawy. Kilka takich związków jest w fazie badań. Nie zahamujemy całkowicie procesu starzenia, przynajmniej w najbliższym czasie, ale poprzez świadome działanie możemy spróbować opóźnić go i jednocześnie zapobiegać pojawianiu się chorób wieku podeszłego.

Podsumowując, starzenie komórkowe jest zarówno niezbędne (embrio- i organogeneza, regeneraq'a tkanek, ochrona przed nowotworem), jak i zgubne (chroniczny stan zapalny, wspieranie nowotworów) dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Chroni organizm we wczesnym okresie życia przed skutkami uszkodzeń komórek i tkanek, ale jednocześnie, w miarę upływu lat, przyczynia się do jego nieuchronnego starzenia. Wszystko wskazuje na to, że to właśnie zmiany na poziomie komórkowym odgrywają kluczowa rolę w starzeniu na wyższych poziomach organizacyjnych, czyli na poziomie tkanek i całego organizmu, i że właśnie starzenie komórkowe leży u podstaw nie tylko starzenia organizmu, ale i chorób wieku podeszłego.

PIŚMIENNICTWO

1.    Hayflick L, Moorhead PS (1961) The serial cullwation of human diplo-id celi strains. Exp Celi Res 25:585-621

2.    Witkowski JA (1979) Alexis Carrel and thc myslicism of lissue culture. MedHisl 23:279-296

3.    Sikora E, Arendt T, Bennett M, Narita M (2011) Impact of cellular sene-scence signature on ageing research. Ageing Res Rev 10:146-152

4.    von Zglinicki T, Petrie J, Kirkwood TB (2003) Telomere-drwen repUca-tive senescence is a stress response. Nat Biotechnol 21:229-230

5.    Serrano AL, Andres V (2004) Telomeres and cardiovascular discase: does size malter? Circ Res 94:575-584

6.    Kaul Z, Cesare AJ, Huschtscha LI, Neumann AA, Reddel RR (2011) cells. EMBO Rep 13:52-9 ^P

7.    Oeseburg H, de Boer RA, van Gilst WH, van der Harst P (2010) Telo-mcre biołogy in healthy aging and disease. Pflugers Arch 459:259-268

8.    Gala ti A, Micheli E, Cacchione S (2013) Chromatin structure in telome-re dynamics. Front Oncol 3:46

9.    Takai H, Smogorzewska A, de Lange T (2003) DNA damage fod at dysfunctional telomeres. Curr Biol 13:1549-1556

10.    Hayashi MT, Cesare AJ, Fitzpatrick JA, Lazzerini-Denchi E Karlseder J (2012) A tclomere-dependent DNA damage checkpoint induced by prolonged mitolic arrcst. Nat Struci Mol Biol 19:387-394

11.    Moon IK, Jarslfer MB (2007) The human telomere and its relationship to human disease, therapy, and lissue engineering. Front Biosci 12: 4595-4620

12.    Toussaint O, Medrano EE, von Zglinicki T (2000) Cellular and mole-cular mechanisms of stress-induced prcmalure senescence (SIPS) of human diploid fibroblasts and mclanocytes. Exp Gerontol 35:927-945

13.    von Zglinicki T (2002) Oxidalive stress shortens telomercs. Trcnds Blochem Sd. 27:339-44

14.    Bielak-Zmijewska A, Wnuk M, PrzybyLska D, Grabowska W, Lewińska A, AlstorO, Korwek Z, Cmoch A, Myszka A, Pikula S, Mosieniak

G, Sikora E (2014) A comparison of replicative senescence and doxoru-birin-induced premature senescence of vascular smooth musde cells isolaled from human aorta. Biogerontology 15:47-64

15.    Śliwińska MA, Mosieniak G, Wolanin K, Babik A, Piwocka K, Ma-galska A, Szczepanowska J, Fronk J, Sikora E (2009) Induction of senescence with doxorubidn leads to increased genomie instabilily of HCT116 cells. Mech Ageing Dev 130:24-32

16.    Roninson IB (2003) Tumor celi senescence in cancor tiealment. Cancer Res. 63:2705-15

17.    Serrano M, Lin AW, McCurrach ME, Beach D, Lowe SW (1997) Onco-genic ras provokes premature celi senescence associated with accumu-lalion of p53 and pl6INK4a. CeU 88:593-602

18.    Fumagalli M, RossieUo F, Clerid M, Barozzi S, Cittaro D, Kaplunov JM, Bucd G, Dobowa M, Matti V, BeausejourCM, HerbigU, Longhese MP, d'Adda di Fagagna F (2012) Telomeric DNA damage is irrepara-ble and causes persistent DNA-damage-response activation. Nat Celi Biol 14:355-365

19.    d'Adda di Fagagna F (2008) Living on a bo>ak: cellular senescence as a DNA-damage response. Nat Rev Cancer 8:512-522

20.    Sedelniko va O A, Horikawa I, Zimonjic DB, Popescu NC, Bonner WM, Barn-tl JC (2004) Scncsdng human cells and ageing mice accumulate DNA lesions with umopairablc double-strand breaks. Nat CeU Biol 6: 168-170

21.    Mosieniak G, Adamowicz M, Alster O, Jaskowiak H, Szczepankiewicz AA, Wilczyński GM, Ciechomska IA, Sikora E (2012) Curcumin indu-ces permanent growth arrest of human colon cancer cells: link betwe-en senescence and autophagy. Mech Ageing Dev 133:444-455

22.    Wang Y, Schulle BA, LaRue AC, Ogawa M, Zhou D (2006) Total body irradialion selectively induces murine hematopoietic slem ceU sene-scencc. Blood 107:358-366

23.    Takahashi A, Ohlani N, Yamakoshi K, lida S, Tahara H, Nakayama K, Nakayama KI, Ide T, Saya H, Hara E (2006) Mitogenic signalling and thc pl6INK4a-Rb pathway cooperate to enfnrce irreversible cellular senescence. Nat CeU Biol 8:1291-1297

24.    Koontongkaew S (2013) The Tumor Microcnvironment Contribution to Development, Growth, Invasion and Metastasls of Head and Neck Sąuamous CeU Cairinomas. J Cancer 4:66-83

25.    Mirzayans R, Andrais B, Hansen G, Murray D (2012) Role of pl6(IN-K4A) in Rcplicative Senescence and DNA Damagc-lnduced Premature Senescence in p53-Defident Human Cells. Biochem Res Int 951574

26.    Rodier F, Campisi J (2011) Four faccs of ceUular senescence. J CeU Biol 192:547-556

27.    Ragnauth CD (2010) Prelamin A Acts to Accelerate Smooth Musde Celi Senescence and Is a Novel Biomarker of Human Vascular Aging. Orculation 121:2200-2210

28.    Herbert KE (2007) Angiotensin II medialed oxidativc DNA damage accelerales cellular senescence in cultured human vascular smooth musde ceUs via telomere-dependent and independent pathways. Circ Res 102:201-208

29.    Burton DGA (2010) Pathophysiology of vascular caldfication: pivotal role of ceUular senescence in vascular smooth musde cells. Exp Gcron 45:819-824

30.    Nakano-Kurimoto R (2009) Replicalive senescence of vascular smooth musde cells enhances the caldfication through iniliating the osteobla-stic transition. Am J Physiol Heart Circ Physiol 297:1673-1684

31.    Bennett BJ, Scatena M, Kirk EA, Rattazzi M, Varon RM, AveriU M, Schwartz SM, GiacheUi CM, Rosenfeld ME (2006) Osteoprotegerin in-adivation accelerales advanced atherosclerotic lesion progression and caldfication in older ApoE-/- mice. Arterioscler Thromb Vasc Biol 26: 2117-2124

32.    Candido R, ToffoU B, CoraUini F, Bemardi S, Zella D, Vollan R, Grill V, Celcghini C, Fabris B (2009) Human fuU-length osteoprotegerin induces the proliferation of rodent vascular smooth musde cells both in vilro and in vivo. J Vasc Res 47:252-261

33.    Saffrey MJ (2014) Aging of the mammalian gastrointeslinal traci: a complex organ system. Age (Dordr) DOI 10.1007/sll357-013-9603-2

158

.'.postepybiochemii.pl