1. Pojęcie finansów publicznych.
Finanse to stosunki społeczne związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych, (definicja J. Harasimowicza)
Pojęcie finansów publicznych - finanse to zasoby pieniężne, operacje tymi zasobami oraz normy prawne ich dotyczące, w zależności od podmiotów dysponujących zasobami pieniężnymi rozróżniamy finanse publiczne (to publiczne zasoby pieniężne, gospodarowanie nimi oraz normy prawne regulujące te zjawiska. Istnienie finansów publicznych jest uzasadnione koniecznością finansowania przez państwo potrzeb ogólnospołecznych) i finanse prywatne (to prywatne zasoby pieniężne). Kategorie odróżniające finanse publiczne od finansów prywatnych: finanse publiczne objęte są władztwem państwowym, w związku z czym są obwarowane przymusem państwowym; rozmiary finansów publicznych są zdecydowanie większe niż finansów prywatnych; finanse publiczne prowadzone są w interesie społecznym i służą realizowaniu celów publicznych; tylko państwu przysługuje prawo emisji pieniądza.
Zjawiska finansowe, stanowiące materialną treść stosunków finansowych, mają dwojaki charakter: z jednej strony przychody i wydatki poszczególnych podmiotów kształtują poziom ich zasobów pieniężnych, z drogiej zaś strumienie pieniężne towarzyszące tymże przychodom i wydatkom prowadzą do alokacji (przemieszczenia) zasobów pieniężnych będących w dyspozycji ogółu podmiotów uczestniczących w stosunkach finansowych.
Funkcje finansów publicznych - przez funkcje należy rozumieć zespół stawianych przed nimi jednorodnych zadań. Wyróżniamy funkcje: fiskalne - polega na dostarczaniu państwu i innym podmiotom publicznym dochodów przeznaczonych na realizację ich zadań; redystrybucyjna -polega na gromadzeniu środków finansowych przez określony fundusz i rozdzielaniu ich określonym podmiotom; stymulacyjna - sprowadza się do oddziaływania za pomocą rozwiązań i ukierunkowania strumieni finansowych na zachowanie różnych podmiotów; ewidencyjno-kontroina -polega na kontroli przebiegu procesów gospodarczych za pomocą analizy kształtowania się przepływów finansowych. Ponadto można wyróżnić jeszcze funkcje: alokacyjną (skłanianie za pomocą instrumentów
właściwych finansom publicznym do efektywnej alokacji środków), rozdzielczą (podział dochodu i majątku), stabilizacyjną (zapewnianie pełnego wykorzystania czynników produkcji).
Podstawowymi metodami działania państwa w zakresie stosunków finansowych są:
- stanowienie norm prawnych regulujących stosunki finansowe,
- aktywne uczestnictwo w stosunkach finansowych.
Finanse publiczne a prywatne:
istotne jest ustalenie zakresu finansów publicznych, pozostała częśc stosunków finansowych może być zaliczana do finansów prywatnych.
- Po pierwsze przynajmniej jeden z podmiotów uczestniczących w stosunkach finansowych z zakresu finansów publicznych jest