3582322678

1. Zagadnienia ogólne

Uwagi wstępne.

Definicja finansów wg. J. Harasimowicza; są to stosunki społeczne związane z gromadzeniem i wydatkowaniem środków pieniężnych. Przepisy prawne dolyczące finansów są lyłko formą, w której realizują się stosunki finansowe. Stosunki finansowe (finanse) nie poddają się bezpośredniej obserwacji, gdyż są to zjawiska abstrakcyjne. Można je badać poprzez zjawiska pieniężne. Zjawiska finansowe z punktu widzenia jednostki to jej przychody i wydatki. W szerszej perspektywie jest to przepływ środków pieniężnych, powodujący zmianę wielkości posiadanych dotychczas zasobów pieniężnych.

Ingerencja państwa w stosunki finansowe polega na;

stanowieniu norm prawnych regulujących stosunki finansowe aktywnym uczestnictwie w stosunkach finansowych Ingerencja ta ma na celu po pierwsze zgromadzenie środków potrzebnych do sprawnego funkcjonowania państwa, po drugie stworzenie sprawnie funkcjonującego porządku finansowego. Normy regulujące finanse tworzą tzw. instytucje finansowoprawne. Są to takie zespoły norm, które realizują określoną funkcję wobec finansów, tj. wpływają na przebieg zjawisk finansowych. Całokształt instytucji występujących na danym terytorium i regulujących gospodarkę finansową określonego spektrum podmiotów tworzy ich system finansowy.

Na system finansowy państwa składają się instytucje służące: gromadzeniu przez państwo środków pieniężnych organizacji zasobów pieniężnych państwa wydatkowaniu środków pieniężnych przez państwo Odpowiedni do państwowego system posiada gmina. Gromadzenie środków przez jeden podmiot zawsze odpowiada wydatkowaniu środków przez inny podmiot (np. Skarb Państwa -gmina, subwencje). „Niezależną" pod tym względem instytucją jest budżet - zespół prawnie określonych zasad planowania dochodów i wydatków państwa (województwa, powiatu, gminy), zasad postępowania ze zgromadzonymi środkami pieniężnymi i wreszcie kompetencji do podejmowania decyzji, zarówno planistycznych, jak i realizacyjnych w zakresie gospodarki budżetowej.

Finanse dzielą się na publiczne i prywatne.

1.    Finanse publiczne to te, które realizują się z udziałem podmiotów publicznych. Tak więc przynajmniej jeden z podmiotów biorących w nich udział musi być wyposażony w podmioty władzy publicznej.

2.    Oparte są one na zasadzie władztwa i podporządkowania, co pozwala na władcze i wiążące podporządkowanie podmiotu podporządkowanego przez podmiot nadrzędny. Nie jest to jednak zasadą (np. działania cywilnoprawne gminy).

3.    Również co do zasady charakteryzują się cechą realizowania interesu publicznego (ale niektóre podmioty prywatne również - np. fundacje).

4.    Finanse publiczne charakteryzuje wysoki stopień reglamentacji prawnej. Można więc powiedzieć, że zakres stosunków finansowych pokrywa się w wysokim stopniu z zakresem stosunków finansowoprawnych. Chodzi tu głównie o uregulowania z zakresu prawa administracyjnego. Finanse prywatne regulują zaś głównie przepisy prawa cywilnego, nie są również tak szeroko reglamentowane.

5.    Finanse publiczne mogą mieć zarówno charakter zdecentralizowany jak i zcentralizowany. Finanse prywatne są zawsze zdecentralizowane.

Definicja finansów prywatnych w tej perspektywie jest negatywna: są to takie finanse, które nie maja charakteru publicznego.

Terminologia: