5020057428

Stanisław Wyspiański, Wesele

Wstęp:

I.    ZARYS BIOGRAFII TWÓRCY:

Stanisław Wyspiański urodził się 15.01. 1869 roku w Krakowie. Ojciec był rzeźbiarzem alkoholikiem, gdy matka zmarła (gdy miał 7 lat) wychowywało go wujostwo. Mieszkał naprzeciw Wawelu - dawna wielkość Polski była jego inspiracją.

W szkole zawarł przyjaźnie z K. Estreicherem, L. Rydlem, K. Przerwą-Tetmajerem. U czyi się w Szkole Sztuk Pięknych (której dyrektorem był Jan Matejko) i na UW (historia sztuki). Był asystentem Jana Matejki podczas prac w kościele Mariackim.    Odbył podróż zagraniczną po słynnych katedrach.

Poznał dramat Szekspira i urzekły go opery Wagnera - chciał spróbować swoich sił w dramacie. Nowe prądy sztuce i muzyce poznawał w Paryżu (impresjonizm, Gauguin -którego Wyspiański poznał). W Paryżu rozpoczął swoją twórczość: libretta, szkice, dramaty. Wiele pomysłów zakończył w Polsce, stąd podwójne daty np. „Legenda": Paryż 1892, Kraków 1897; „Warszawianka": Paryż 1893, Kraków 1898.

Wyspiański powrócił ostatecznie do kraju w 1894 do Krakowa. Po kłopotach materialnych rozpoczął restaurację kościoła Franciszkanów (liczne witraże) i Dominikanów. Niestety jego możliwości twórcze rozbijały się o rzeczywistość. . Dopiero powiew Młodej Polski, np. objęcie teatru krakowskiego przez T. Pawlikowskiego, zmieni to (Pawlikowski wprowadził na scenę L. Rydla, J.A. Kisielewskiego, S. Przybyszewskiego, L. Staffa, S. Żeromskiego i S. Wyspiańskiego). W teatrze 26. 11.1898 roku odbyła się premiera „Warszawianki".

Od września 1897 Wyspiański nawiązuje współpracę z „Życiem", w którym drukują młodzi moderniści. Zostaje członkiem towarzystwa „Sztuka" i dostaje za swoje prace malarskie pierwsze nagrody. Rozpoczął publikację dramatów (Legenda, Warszawianka)

Wyspiański ożenił się z chłopką. Ujawniła się jego choroba, daremnie leczona. W1900 roku powstają poematy „Bolesław Śmiały" i „Kazimierz Wielki". Wystawione w teatrze krakowskim „Wesele" 16.03. 1901 przyniosło mu sławę. W 1903 r. powstaje „Wyzwolenie", w 1908 wystawiona zostaje „Noc listopadowa".

Stanisław Wyspiański zmarł dręczony chorobą 28.11.1907r. Zwłoki umieszczono w grobach zasłużonych na Skałce.

II.    GENEZA DRAMATU

Kanwę stanowiło autentyczne wesele poety Lucjana Rydla z Jadwigą Mikołajczakówną, młodszą siostrą żony Tetmajera. . 20.11.1900 r. w podkrakowskich Bronowiczach. Wyspiański był jednym z gości. Znamy to zdarzenie z relacji Żeleńskiego - „Plotka o weselu Wyspiańskiego", S. Estreichera „Narodziny wesela" i L. Rydla. Ślub Rydla odbył się w kościele mariackim. Pan młody był ubrany w strój krakowski. Urzeczenie „kolorowym folklorem".

1