6827068646

TEORIA PRZEKŁADU

1.10 wykład 1/30

Prof. US dr hab. Tomasz Szutkowski

[e-mail]

Teoria przekładu - zakłada istnienie lub zbudowanie świadomego systemu w

przekładowej

„O naukowej refleksji nad zjawiskiem przekładu można mówić wtedy, gdy pojawiają się próby

niezależnego uogólnienia doświadczeń różnych tłumaczeń (tłumaczy) w celu dotarcia do natury i istoty tłumaczenia, ponadto gdy próby te są oparte na weryfikowalnych sposobach opisu, w tym na pozbawionym dowolności instrumentarium terminologiczno-pojęciowym." 1. Z historii przekładu

Najstarsze przekłady:

■    Livius Androcinus z Tarentu (280/260-200 r. p.n.e.) - przekład Odysei Hoi

■    Marcus Tullius Cicero (109-43 r. p.n.e.) - przekłady ieł Ajschinesa i Demostenesa z greki na łacinę

■    Septuaginta (III.-II. W. 1    p.n.e.)

■    Wulgata (IV. w. n.e.)    przekład

■ Biblia ks.J. Wujka (1599    _y    r.)

■ Biblia Tysiąclecia (1965    katolicki    ^r-)

■    Biblia edycji św. Pawła J    (2005 r.)

8.10 wykład 2/30

Najdawniejsze ślady refleksji nad przekładem

lim „nie słowo ze słowa, lecz sens za sensem" - przekład dosłowny prowadzi do nonsensów! ieri „(...) żadną rzecz, wiązaniem poetyckim zharmonizowaną nie da się ze swego języka przełożyć na inny bez zburzenia całej słodyczy i harmonii. I to stanowi przyczynę, dla której nie można przełożyć Homera z greki na łacinę, jako też innych pism greckich."

:on „tłumacz powinien znać doskonale tę naukę, którą pragnie przyswoić ora oba języki: ten, z którego tłumaczy i ten, na który tłumaczy"

Tendencje renesansowe

■    stopniowe odchodzenie od tłumaczenia dzieł z języka łacińskiego

■    tłumaczenie wierne odnosiło się praktycznie tylko do przekładów Pisma Świętego i dzieł teologicznych (zasada verbum de verbo)

■    tłumaczenie swobodne obejmowało poezję, dzieła historyków, moralistów i mówców

■    autor powinien czerpać z klasyków to, co uważa się za piękne i wartościowe i przenosić do literatury własnej z nieograniczoną swobodą (funkcja implementacyji - wzbogacanie literatury języka docelowego przekładu)

Nowożytne ..teorie" przekładu

Marcin Luter w Liście do tłumaczy postulował:

■    używanie wyrazów posiłkowych i modalnych

■    wprowadzenie spójników, jeśli wymaga tego język przekładu

■    eliminowanie słownictwa greckiego i hebrajskiego

■    odwoływanie się do frazy dla przetłumaczenia wyrazu, gdy wymaga tego dobro przekładu

■    zwracać uwagę na dokładność egzetyczną i różnice tekstów, jakie występują w różnych językach

■    w przeciwieństwie do tych, których określił mianem Buchstabilisten, stara się oddać tekst oryginalny w jak najlepszej niemczyźnie

■    przekład autorstwa Lutra jest interpretacją Biblii