6827069161

Zawodności rynku

Występowanie zawodności rynku jest często przytaczanym argumentem przemawiającym za interwencją państwa w gospodarkę, ponieważ mogą one prowadzić do nieefektywnej alokacji dóbr. Najczęściej przyjmowaną definicją efektywności w ekonomii jest efektywność w rozumieniu Pareta, czyli taka sytuacja, w której nie ma możliwości poprawienia sytuacji jednego podmiotu bez pogorszenia sytuacji innego podmiotu. Zawodności rynku mogą prowadzić do alokacji nieefektywnej w rozumieniu Pareta.

•    Efekty zewnętrzne - polegają na przeniesieniu części kosztów (lub korzyści) wynikających z działalności jednego podmiotu gospodarczego na podmioty trzecie bez odpowiedniej rekompensaty.

•    Niedoskonała konkurencja - Jeśli rynek jest doskonale konkurencyjny, czyli w sytuacji dużej liczby podmiotów kupujących jak i sprzedających, homogeniczności produktu oraz braku barier wejścia na rynek, to producent jest cenobiorcą - nie ma wpływu na cenę. W efekcie cena równa jest kosztowi krańcowemu. W takiej sytuacji alokacja dóbr jest efektywna w rozumieniu Pareta. W rzeczywistości jednak praktycznie nigdy nie mamy do czynienia z rynkami doskonale konkurencyjnymi. W innych strukturach rynkowych, takich jak konkurencja monopolistyczna, oligopol czy monopol, cena może być wyższa od kosztu krańcowego, a w szczególnym przypadku - w monopolu naturalnym - może być niższa od kosztu krańcowego.

•    Asymetria informacji - sytuacja, w której strona popytowa i podażowa nie są w równym stopniu poinformowane o stanie produktów lub usług będących przedmiotem transakcji.

Analiza ekonomiczna dóbr publicznych

Koncepcja czystego dobra publicznego jest definiowana jako dobro, posiadające takie właściwości, że jego konsumpcja przez jednostkę nie zmniejsza jej dostępności dla innych. Analiza skutecznej alokacji zasobów Pigou zawiera analizę normatywnych zasad opodatkowania, bazujący na utylitaryzmie. Pigou założył, że gdy każda osoba otrzyma świadczenie na konsumpcję dobra publicznego, to w tym samym czasie powinna zachodzić wypłata podatków na finansowanie tych dóbr publicznych.

Alternatywną propozycję przedstawił ekonomista Charles Tiebout. W swoich pracach Tiebout przedstawił pojęcie lokalnych dóbr publicznych czyli dóbr, z których korzyści czerpane są przez konkretne regiony.

Model Wicksella, jak i Lindahla to modele normatywne. Obaj naukowcy starali się zawrzeć w modelach zasady oraz reguły postępowania, które powinny zostać przyjęte przez państwo w celu określenia odpowiedniego poziomu podaży dóbr publicznych i rozdzielenia obciążeń podatkowych z ich tytułu między obywatelami. W modelu Lindahla występują dwie osoby A i B (które mogą reprezentować odrębne grupy o jednorodnych preferencjach w ramach kolektywu). Celem modelu jest sprecyzowanie warunków, które pozwolą ustalić odpowiedni podział obciążeń podatkowych obu osób (grup) i wynikającego z nich właściwego poziomu podaży dóbr publicznych oraz zbadanie cech (w szczególności stabilności) uzyskanej w ten sposób równowagi. W modelu Wicksella-Lindahla siła głosu obu osób (grup) jest jednakowa, obie muszą zaakceptować budżet zakładający konkretną kombinację wydatków publicznych finansowanych przez podatki.

Wybór publiczny

Istnieje bardzo dużo metod podejmowania kolektywnego wyboru, jedną z najczęściej stosowanych metod w praktyce i jednocześnie najbardziej demokratyczną jest metoda głosowania większościowego. Polega ona na tym, że każdy uczestnik oddaje jeden głos na najbardziej preferowaną przez siebie opcję, dzięki czemu jako zwycięzca wyłaniany jest wariant, który zebrał największą liczbę głosów. Problem pojawia się, gdy istnieje więcej niż dwie możliwości.

Sytuacja do której doszliśmy, nazwana została w literaturze paradoksem głosowania (cyklicznego) bądź paradoksem Condorceta, francuskiego filozofa, który jako pierwszy zauważył, że sekwencyjne głosowanie większościowe może nie prowadzić do stanu równowagi, natomiast dawać dowolny wynik