7511506610

POJĘCIE I FUNKCJE RYNKU PRACY

W latach 90-tych w gospodarce Polskiej nastąpiły zasadnicze zmiany. Zapoczątkowany Program Przekształceń Gospodarczych, spowodował pojawienie się pojęcia bezrobocia, które w ciągu krótkiego czasu przekształciło się w trwałe zjawisko strukturalne i jak do tej pory jest jednym z poważniejszych problemów naszego kraju.

Rynek pracy można ogólnie określić jako proces wzajemnego oddziaływania podaży    i

popytu na pracę. Wieloznaczność terminu "praca" powoduje, iż terminologia stosowana do opisywania zjawisk i procesów występujących na rynku pracy nie jest jednoznaczna. Pod pojęciem „praca" można np. rozumieć siłę roboczą, odzwierciedlającą ogół fizycznych i psychicznych cech istoty ludzkiej, umożliwiających jej wytwarzanie wartości użytkowych.

Pojęcie „pracy" stosuje się także w znaczeniu używania siły roboczej. Praca rozumiana może być także jako „czynnik pracy", którego istotą jest strumień świadczenia pracy, wnoszony przez pracowników do procesu produkcyjnego przedsiębiorstw.

W literaturze spotkać można, poza tym stasowanie pojęcia w znaczeniu procesu pracy, czyli czynności wykonywania pracy, jak również w znaczeniu stanowiska pracy. Dlatego też pojawiają się dwa pojęda; osoby biorące stanowiska pracy - pracobiorcy oraz osoby zgłaszające zapotrzebowanie na pracę określane mianem pracodawców, tzn. osób dających stanowisko pracy.

Istotą integracji między podażą i popytem na pracę jest wymiana świadczenia za świadczenie. Pod tym względem rynek pracy wykazuje cechy podobieństwa z rynkiem towarów. Należy w tym miejscu rozstrzygnąć kwestię co oznacza w sytuacji rynku pracy wymiana świadczenia za świadczenie oraz co jest jej przedmiotem. Problem ten nie został dotychczas w naukach ekonomicznych jednoznacznie rozstrzygnięty. Poglądy części autorów zmierzają w kierunku, że przedmiotem wymiany na rynku pracy jest świadczenie pracy, inni zaś wykazują, że przedmiotem wymiany jest siła robocza - kapitał ludzki, którego prawa regulowane są w umowie o pracę. ¹

Mówiąc jednak o prawie do użycia kapitału ludzkiego przez pracodawcę należy pamiętać, iż nie jest to prawo własności do tego kapitału, nie jest ono transferowane. Jest to również cecha odróżniająca rynek pracy od rynku towarów, bowiem w przypadku transakcji dokonywanych na rynku

A. Francik, A. Pacztorwski, Wybrane problemy zatrudnienia, i rynku pracy, Kraków 1993, s. 33