Stanowisko robocze jest najmniejszą komórką produkcyjną przygotowaną technicznie i organizacyjnie do realizacji procesu produkcyjnego lub jego fragmentu (operacji technologicznej). Elementami stanowiska roboczego są: wyposażenie, przedmioty pracy, pracownik, zadania produkcyjne, wielkość i kształt powierzchni produkcyjnej.
Klasyfikacja stanowisk roboczych
1) wg typu produkcji na stanowisku roboczym:
=> d o j edn ostkoweg o typ u p rod ukcj i
=> do seryjnego typu produkcji => do masowego typu produkcji
2) wg specjalizacji stanowiska roboczego:
=> uniwersalne - wyroby o zróżnicowanych kształtach i wymiarach, dużo wytwarza się ręcznie => specjalne - tylko do określonej operacji => specjalizowane - specjalne oprzyrządowanie
3) wg poziomu mechanizacji:
=> ręczne - operacje możliwe do wykonania tylko dzięki sile mięśni ludzkich (np. wiertarka na korbę)
=> maszynowo-ręczne - energia mięśni ludzkich ograniczona (np. wiertarka elektryczna)
=> zmechanizowane - wyeliminowanie wysiłku mięśni ludzkich do wykonania danej operacji (człowiek nadzoruje, wykonuje czynności pomocnicze)
=> zautomatyzowane - pozwalają samoczynnie wykonać wszystko, pracownik musi tylko uruchomić maszyny (człowiek kontroluje)
4) wg wyposażenia stanowiska - liczby urządzeń i liczby operatorów:
=> proste - jeden operator, jedno urządzenie
=> wielowarsztatowe - jeden operator, kilka urządzeń
=> brygadowe - kilku operatorów, jedno urządzenie
=> złożone (brygadowo-wielowarstwowe) - kilku operatorów, kilka urządzeń
5) wg funkcji spełnianej przez stanowisko:
=s> stanowiska stosowane w procesie podstawowym =s> stanowiska stosowane w procesie pomocniczym
6) wg umiejscowienia:
=s> stacjonarne - wymaga do zainstalowania i funkcjonowania specjalnych fundamentów =s> ruchome - można swobodnie przemieszczać do wykonania operacji (np. na samochodach)
Organizacja stanowiska roboczego sprowadza się do jego wyposażenia (podstawowe i pomocnicze) odpowiednio do wykonywanych tam prac, rozmieszczenia wszystkich jego elementów składowych zgodnie z zasadami ergonomii oraz na przydzieleniu właściwej obsługi.
Zasady organizacji stanowisk roboczych:
1) wykorzystanie danych antropometrycznych do ustalenia zakresów powierzchni roboczych
2) rozmieszczenie narzędzi i urządzeń pomocniczych wg wskazań ergonomii
3) uwzględnienie aparatu ruchowego człowieka
4) uwzględnienie zasad ergonomii ruchów- zasada ruchów równoczesnych, ekonomiczności ruchów, ciągłości i płynności ruchów, przemieszczania ciężarów, utrzymania rytmów pracy, zasada ruchów kontrolowanych, swobodnych
W szczególności wspólnymi zasadami organizacji stanowisk roboczych sa:
1) na stanowisku roboczym znajduje się tylko takie wyposażenie, jakie jest niezbędne do wykonania zadania; wyposażenie to musi mieć stałe miejsce
2) stosowanie dodatkowego wyposażenia (pojemniki, przenośniki, uchwyty) ułatwiające pracę
3) przy zaangażowaniu obu rąk do wykonania tej samej pracy dla każdej z nich należy przygotować i ustawić pojemnik stalowy z częściami
4) przy wzrokowym wybieraniu przedmiotów pojemnik ustawić wewnątrz normalnej przestrzeni roboczej
5) części rozmieszczać w pojemnikach wg rodzajów i wg kolejności ruchów
6) rozmieszczenie narzędzi ręcznych powinno umożliwiać ich chwytanie bez naruszania rytmu pracy lub symetrii ruchów