Realizacji postawionych celów miało służyć między innymi zastąpienie dwustopniowego systemu oświaty systemem trójstopniowym - sześcioletnią szkołą podstawową, trzyletnim gimnazjum oraz szkołami ponadgimnazjalnymi. W ramach reformy wprowadzone zostały także egzaminy mające sprawdzać wiedzę i umiejętności uczniów po każdym z etapów nauki. Powstawał tym samym nowy system oceniania zewnątrzszkolnego. Miał on funkcjonować obok istniejącego już wcześniej systemu oceniania wewnątrzszkolnego, którego rola po reformie znacząco się zmieniła. Ocenianie wewnątrzszkolne ma służyć informowaniu uczniów o ich postępach w opanowywaniu wiedzy i umiejętności, skłaniać ich do pracy i pomagać nauczycielom, dostarczając informacji na temat skuteczności stosowanych metod pracy dydaktycznej. Do oceny podsumowującej pewien okres kształcenia ma służyć ocenianie zewnątrzszkolne w postaci ujednoliconych egzaminów, które sprawdzają zewnętrzni egzaminatorzy, a nie nauczyciele z danej szkoły. Rozwiązanie takie ma zapewniać obiektywność procesu oceniania oraz zagwarantować porównywalność wyników uzyskiwanych przez uczniów różnych szkół. Wyniki egzaminów zewnętrznych mogą być także wykorzystywane do ewaluacji funkcjonowania szkół (Ćwikliński 2005, 348-349).
Za przygotowanie egzaminów odpowiadają Centralna Komisja Egzaminacyjna (CKE) wraz z Okręgowymi Komisjami Egzaminacyjnymi (OKE). Zostały one utworzone przez Ministra Edukacji Narodowej z dniem 1 stycznia 1999 r. Centralna Komisja Egzaminacyjna stanowi Jednostkę będącą organizatorem i koordynatorem procesu tzw. oceniania zewnętrznego” (Pilich 2006, 87), odpowiadającą za przygotowywanie standardów wymagań, które będą podstawą przeprowadzanych egzaminów. Do Okręgowych Komisji Egzaminacyjnych miało należeć przede wszystkim przeprowadzenie egzaminów i analiza wyników. Odpowiadają one także za przygotowanie propozycji pytań egzaminacyjnych (zestawy egzaminacyjne musi jednak zatwierdzić CKE).
Egzamin dojrzałości zdawany według starych zasad składał się z dwóch części: pisemnej i ustnej. W pierwszej kolejności maturzyści przystępowali do egzaminów pisemnych. Obowiązkowe było zdanie dwóch egzaminów: egzaminu z języka polskiego oraz egzaminu z wybranego przedmiotu. Po ogłoszeniu wyników egzaminów pisemnych rozpoczynały się
10