1841899698

111

MATERIAŁY

ALCYATO JAN CHRZCICIEL (1809—1855)

Publicysta i działacz demokratyczny Wielkiej Emigracji. Urodzony 4 I 1809 w Warszawie, studia wyższe odbył na wydz. prawa i administracji w Uniw. Warsz. Po czynnym udziale w powstaniu listopadowym (jako ppor. 1 p. uł.) działał we Francji jako organizator komórki karbonarskiej w zakładzie emigrantów w Dijon (1832), uczestniczył w dwu wyprawach rewolucyjnych w r. 1833: do Frankfurtu n. Menem i Sabaudii, w związku z czym musiał przenieść się na stały pobyt do Londynu. Tu zgłosił akces do Tow. Demokr. Pol. (1836) i dzięki oryginalnym śmiałym artykułom: „O stanie sprawy Polski demokratycznej w Anglii” i „Postęp radykalizmu w Anglii” (ogłosz. w Piśmie TDP 1838) został wybrany do władzy zwierzchniej Towarzystwa, tj. Centralizacji w Poitiers (1842).

Rozpoczął teraz płodną działalność publicystyczną w organach TDP, głównie w Demokracie Polskim (ważniejsze artykuły: „O fanatyzmie religijnym ze względu na siły do powstania w Polsce”, Pismo TDP 1849; „Kwestia wschodnia”, tamże 1840; „Sprzysiężenie się narodowe”, Demokrata Polski, 1842; „Ruch i rozwijanie się myśli rewolucyjnej”. Pismo TDP 1840; „Stanowisko Polski w Sławiańszczyźnie”, tamże 1843 i w. in.). Propagował w nich ideę rewolucyjną w duchu burżuazyjno-demokra-tycznym i współpracy postępowych elementów Słowiańszczyzny.

Desygnowany przez Centralizację do kraju dla ostatecznych przygotowań rewolucji był czynny na przełomie r. 1844/45 w Wielkopolsce, Wrocławiu i Krakowie; 25 I 1846 wszedł w skład Rządu Narodowego jako przedstawiciel TDP. Po wkroczeniu wojsk austriackich do Krakowa. Alcyato opuścił Kraków i wrócił do Francji. Oskarżony przez Sąd Bratni Centralizacji o zdradę swej misji skreślony został z listy członków.

Odtąd rozwinął jeszcze bardziej swą działalność publicystyczną poddając krytyce śmiałość i rozległość planów rewolucji („Rzecz o rozumie stanu w Polsce” i „Kilka słów o wypadkach 1846 r.” (I wyd. Lipsk 1849, II wyd. tamże 1864). Nie są znane jego artykuły w prasie francuskiej, ale należy przypuszczać, że zasilał ją także swym piórem. Pisał również artykuły do Orła Białego (1846) i Wiadomości Pol. Histor. (1855). Zmarł w Paryżu 4 VI 1855 r.

Polski Słownik Biograficzny I (J. Jankowska); G. Korbut:    Literatura poi. III.

W-wa 1930; M. T y r o w i c z:    J. Tyssowski. dyktator krakowski, W-wa 1930; A. Lewak;

Czasy Wielkiej Emigracji. Polska jej dzieje i kultura, III W-wa br.; Br. B a c z k o: Poglądy społeczne i filozoficzne Tow. Dem. Pol., W-wa 1955; W. Łukaszewicz: Wpływ masonerii, karbonaryzmu i J. Mazziniego na polską myśl rewolucyjną. W-wa 1951 M. Żychowski: Ludwik Mierosławski. W-wa 1963.

Marian Tyrowicz

BIEŃKOWSKI ADAM (1867—1909)

Lwowianin, lozpoczął praktykę dziennikarską jako dr praw w Dzienniku Polskim, skąd wkrótce przeniósł się do Gazety Narodowej. Od 1892 w redakcji Gazety Lwowskiej pracował głównie w dziale politycznym jako publicysta, nadto przygodnie w dziale literackim jako krytyk liter, i artyst. Wysoko ceniony przez A. Krechowiec-kiego, wstąpił za jego namową do służby państwowej, przydzielony do biura prasowego przy Namiestniku. Równocześnie pozostawał dalej w redakcji Gazety Lwowskiej. Zorganizował galicyjską filię wiedeńskiego Biura Korespondencyjnego i kierował nią przy pomocy Kazim. Zielonki. Był współzałożycielem lwowskiego Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Dziennikarzy Polskich (1893) i czł. zarządu, a także lwowskim korespondentem Tygodnika Ilustrowanego (obok T. Czapelskiego). Z początkiem 1904 przeniesiony do Wiednia do departamentu prasowego Prezydium Rady Ministrów, zrobił tam karierę, otrzymując wcześnie rangę radcy sekcyjnego i order. Związek z Gazetą Lwowską podtrzymywał nadal jako jej wiedeński korespondent. Zm. we Wiedniu 28. XII. 1909. Wybitny i popularny dziennikarz przedzierżgnął się w urzędnika i umiał, jak rzadko, połączyć i pogodzić oba zawody. Z ideologii politycznej wiedeński liberał.

Opracował Kronikę Mickiewiczowską 1898 jako część II wydawnictwa: Rok Mickiewiczowski. Księga pamiątkowa wydana staraniem Kółka Mickiewiczowskiego we