7368841643

ADMINISTRACJA NA ŚWIECIE

Nowe trendy w administracji publicznej

Działania na forum Europejskiej Sieci ds. Administracji Publicznej oraz Komitetu ds. Zarządzania Publicznego OECD

Krzysztof Banaś

Naczelnik Wydziału Współpracy Międzynarodowej Departamentu Służby Cywilnej KPRM

a

Izabela Najda--Jędrzejewska

Biorąc pod uwagę doświadczenia ostatnich lat, nie sposób oprzeć się wrażeniu, że wszelakie nurty, pomysły czy działania podejmowane w administracji publicznej pojawiły się lub zostały wzmocnione przez zmiany w sferze ekonomiczno-społecznej. Może się wydawać, że tematyka kryzysu jest nadmiernie eksploatowana, jednak ograniczenia budżetowe stały się faktem, i tym samym administracja publiczna również ponosi ich konsekwencje. Dlatego nowe trendy w administracji publicznej, takie jak ograniczenia wynagrodzeń i zatrudnienia, są równie boleśnie odczuwane jak w sektorze prywatnym. Kryzys sprzyja też powrotowi do dyskusji nt. nowego podejścia do funkcji HR, roli wyższych urzędników, statusu zatrudnienia w służbie cywilnej oraz kwestii etycznych. Niemniej nowe trendy to nie tylko bezpośrednia odpowiedź na sytuację gospodarczą, lecz również na inne wyzwania współczesnego świata. Takie zjawiska, jak globalizacja, nieograniczona wymiana informacji, starzejące się społeczeństwa, konfrontowane przez nowe pokolenia z coraz większymi wymaganiami wynikającymi z rewolucji technologicznej, oznaczają potrzebę przedefilowania roli administracji publicznej, a tym samym odejście od koncepcji państwa opiekuńczego na rzecz państwa zdolnego konkurować w różnych obszarach życia społecznego (ang. competition State). Dlatego też rządy krajów próbują odpowiedzieć na pytanie, w jaki sposób administracja publiczna może być bardziej skuteczna i wydajna dzięki modernizacji i innowacyjności usług publicznych, i coraz większy nacisk kładą na zarządzanie wydajnością i zorientowane na obywatela działania oszczędnościowe, digitalizację i e-administrację oraz prowadzenie polityki opartej na dowodach.

Nowe trendy są przedmiotem żywej dyskusji na forum międzynarodowym w ramach spotkań członków Europejskiej Sieci ds. Administracji Publicznej (European Public Administration NetWork - EUPAN) oraz posiedzeń Komitetu ds. Zarządzania Publicznego OECD (Public Governance Committee - PGC). Niniejszy artykuł stanowi zarys toczonych na nich dyskusji i przegląd prezentowanych na spotkaniach przykładów, raportów oraz proponowanych zmian.

Radca Szefa KPRM w Wydziale Współpracy Międzynarodowej Departamentu Służby Cywilnej KPRM

Łukasz Świetlikowski

Główny Specjalista w Wydziale Współpracy Międzynarodowej Departamentu Służby Cywilnej KPRM

Ograniczenia wynagrodzeń i zatrudnienia

Tematyka kryzysu i związanych z tym niezbędnych oszczędności rozpatrywana jest w dwóch kategoriach - ograniczania wynagrodzeń oraz ograniczania zatrudnienia. Podkreśla się, że cięcia i/lub zamrożenie wynagrodzeń stosowano zazwyczaj jako natychmiastową reakcję na sytuację gospodarczą i polityczną, i w wielu przypadkach działania takie inicjowane były raczej niestandardowymi w codziennej praktyce decyzjami o charakterze politycznym. Cięcia i/lub zamrożenia wynagrodzeń obejmowały wszystkie szczeble, z niewielkimi wyjątkami. Różnicuje się także zakres cięć w zależności od poziomu stanowisk - im był on wyższy, tym większe były cięcia.

W odniesieniu do zmniejszania liczby zatrudnionych podkreśla się wagę strategicznego podejścia do procesu. Na przykład w Danii i na Litwie zmiany te poprzedzone były priorytetyzacją i analizą zadań, oceną kompetencji pracowników, często też szły w parze z łączeniem się urzędów i ich zadań. Stosowano też inne kryteria zwolnień, np. tzw. last in first out, czyli zwalnianie najmłodszych stażem, systemy wcześniejszych emerytur. Zaobserwowano wiele narzędzi prowadzących do ograniczenia zatrudnienia. Oprócz programów zwolnień (w tym dobrowolnych) np. wstrzymuje się rekrutację, zamraża/ogranicza zatrudnienie w miejsce pracowników opuszczających administrację, wstrzymuje się awanse. Stosowanie poszczególnych sposobów ograniczenia zatrudnienia jest ściśle związane z kształtem i uwarunkowaniami prawnymi krajowych systemów administracji/służby cywilnej.

Przegląd Służby Cywilnej