2100420078

rzeczą, przyrost właściciela gruntu stanowią również wzniesione budynki, nawet gdy wzniesione są przez inne osoby).

5.    zużycia (jus abutendi),

6.    przetworzenia rzeczy.

Rozporządzanie rzeczą

Uprawnienie do rozporządzania rzeczą (ius disponendi) jest drugim wśród wymienionych wyraźnie w art. 140 k.c. uprawnień właściciela.

Uprawnienie do rozporządzania rzeczą oznacza możliwość dokonywania czynności prawnych dotyczących rzeczy i umożliwia właścicielowi realizację w sensie ekonomicznym wartości wymiennej rzeczy¹.

Ustawodawca nie definiuje pojęcia rozporządzanie.

Czynnością prawną rozporządzenia - albo krótko, rozporządzeniem - jest taka czynność prawna, której celem i bezpośrednim skutkiem jest przeniesienie, obciążenie lub zniesienie prawa majątkowego².

Uprawnienie właściciela do rozporządzania rzeczą obejmuje zatem uprawnienie do przeniesienia prawa własności, jego obciążenia i zniesienia prawa.

Najdalej idącą postacią rozporządzenia jest wyzbycie się własności. Przede wszystkim poprzez czynność przeniesienia własności inter tiios, a także czynność rozrządzenia testamentowego mortis causa. W wyniku sukcesji singularnej (przeniesienia własności) lub uniwersalnej (dziedziczenia) przechodzi na nabywcę prawo własności w kształcie przysługującym poprzednikowi.

Formę rozporządzenia stanowią także czynności prawne, których celem i bezpośrednim skutkiem jest zniesienie (unicestwienie) prawa majątkowego, także prawa własności, takie jak np. porzucenie rzeczy ruchomej (zgodnie z art. 180 k.c. właściciel może wyzbyć się własności rzeczy ruchomej przez to, że w tym zamiarze rzecz porzuci). Za rozporządzenie zmierzające do zniesienia prawa własności można uznać dokonane przez właściciela zniszczenie rzeczy. Wygasa tu prawo własności, ostatecznie, w związku z unicestwienia przedmiotu własności. Elementem oświadczenia woli jest w tym przypadku czynność faktyczna właściciela (tzw. oświadczenie woli perfacta concludentia).

Postacią rozporządzenia jest również obciążenie prawa własności poprzez ustanowienie ograniczonych praw rzeczowych. Ustanowione na cudzej rzeczy ograniczone prawa rzeczowe obciążają prawo własności, ograniczając właściciela w oznaczonym zakresie w jego uprawnieniach.

7

1

   zob. T. Dybowski, Ochrona..., s. 82

2

   (zob. A. Wolter, J. Ignatowicz, K. Stefaniuk, Prawo..., s. 248; por. także S. Sołtysiński, Czynności rocporcgdc-ąjące -przyczynek do analizy podstawowych pojęć gwilistyc^nych (w:) Rozprawy oprawa gnilnego. Warszawa 1985, s. 301 i n.).