2221831686

146

Recenzje

sprawnym posługiwaniem się modelem matematycznym w procedurze obliczeniowej a umiejętnością właściwego zastosowania modelu do rozwiązania konkretnego problemu badawczego i prawidłową interpretacją wyników, jakkolwiek podział ten nie musi być całkowicie rozdzielny. Przedmiotem zainteresowania nauk empirycznych jest to drugie zagadnienie, podczas gdy recenzowana książka jest poświęcona niemal wyłącznie pierwszemu. Książka ta może być zapewne dobrym podręcznikiem podstaw matematycznych analizy czynnikowej: na jej podstawie można zapewne samodzielnie przeprowadzić całą procedurę obliczeniową od sporządzenia macierzy danych wejściowych aż do uzyskania struktury czynnikowej po rotacji; jest jednak dyskusyjne, czy można na jej podstawie rozwiązać konkretne zagadnienie badawcze. Zaskakujący jest również brak nazwisk Fruch-tera i Rummela w spisie literatury.

Zbigniew Rykiel

P. S e d 1 a c e k. Zum Problem intraurbaner Zentralorte. Dargestellt am Beispiel der Stadt Munster. Westfalische Geographische Studien, 28. Selbstverlag des Instituts fur Geographie und Landerkunde und der Geographischen Kommission fur Westfalen. Munster 1973 s. 80.

Studia geograficzne prowadzone w oparciu o christallerowską teorię ośrodków centralnych skupiały się początkowo na badaniu ośrodków obsługi na obszarze wiejskim. Na przełomie lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych przedmiotem zainteresowań badawczych stał się także wewnątrzmiejski system ośrodków usługowych, w szczególności w dziedzinie handlu (H. C a r o 1, 1959, 1960; A. C. S ma ileś i G. Hartley, 1961; B. J. L. B e r r y i inni, 1963; L. J. Johnson, 1964 ¹ oraz szereg innych). Wśród tych prac szczególne miejsce zajmuje poważne studium B. J. L. Berry’ego (1963) formułujące teoretyczny model ośrodków usługowych na obszarze wielkiego miasta amerykańskiego. Godny zauważenia jest fakt, że • jak dotychczas nikt nie pokusił się o próbę zweryfikowania tego modelu dla warunków europejskich. Nie czyni tego również autor recenzowanej pracy, która zasługuje jednak na uwagę z innych względów. Jest to mianowicie studium empiryczne, które określa i opisuje system ośrodków zakupu na obszarze miasta średniej wielkości² oraz analizuje strukturę tego systemu.

Autor wychodzi z założenia, że rozszerzeniu zakresu tradycyjnych badań zależności między miastem a jego zapleczem o badanie ośrodków centralnych w mieście towarzyszy zmiana w pojęciu centralności. Przestrzennym efektem społeczno-gospodarczego podziału pracy określającego strukturę obszaru miejskiego w wysoko rozwiniętych społeczeństwach jest mozaika użytkowania obszarów przez rozmaite działalności gospodarcze. Poszczególne rodzaje tych działalności mogą być określane jako „centralne” w zależności od różnych celów i aspektów badań regionalnych. P. Sedlacek wyznacza centralność ośrodków w oparciu o zakupy

1

   H. C a r o 1, 1959. Die Geschaftszentren der Grosstadt, dargestellt am Beispiel der Stadt Zurich. „Ber. z. Landesforschung u. Landesplanung” 3, s. 132—144; H. C a r o 1, 1960. Hierarchy of central junctions within the city. ”Ann. Ass. Amer. Geogr.”, s. 419—438; A. C. S m a i 1 e s, G. Hartley, 1961. Shopping centres in the Greater London Area. ”Transactions and Paper” 29, s. 201—213; B. J. L. Berry i in., 1963. Commercial structure and commercial Blight. The Uniyersity of Chicago. Department of Geogr. Research. Paper nr 85. Chicage, III; L. J. Johnson, 1964. Centrality within a Metropolis. (W:) ”Econ. Geography”, s. 324—336.

2

   Praca P. Sedlacka dotyczy Monasteru, który w r. 1970 liczył około 205 tys. mieszkańców, a jego obszar wynosił 7402 ha.