2221831688

Polityka i planowanie przestrzennego zagospodarowania 13

winięta struktura ekonomiczno-społeczna, można ją wówczas rozśrodko-wywać na większym obszarze. W rachubę wchodzi tu wykorzystanie niektórych interesujących koncepcji urbanistycznych — np. modelu regionu zurbanizowanego, którą przedstawił w swoim czasie J. Goryński¹.

Wymienione typy manewru polityki przestrzennej wynikają z diagnozy postawionej w toku planowania w odniesieniu do poszczególnych obszarów kraju i służą zwalczaniu określonych przejawów patologicznych struktury przestrzennego zagospodarowania. Podobnie jak w medycynie, tak i w polityce przestrzennej, obok działań z zakresu terapii coraz większą rolę odgrywać powinny działania profilaktyczne — przeciwdziałające źródłom powstawania dysproporcji rozwojowych.

Tę formę operacyjnych działań w strategii przestrzennej nazwać możemy harmonizowaniem rozwoju regionów i aglomeracji. Wydaje się, że działania takie będą systematycznie zyskiwały na znaczeniu. Stosować je w warunkach polskich należy w zasadzie w stosunku do wszystkich aglomeracji przemysłowo-miejskich i regionów rozwijających się dynamicznie. Jest to jednak rodzaj działań najsłabiej dotychczas opanowany w aspektach teoretycznych i praktycznych. Obejmuje on zapewnianie ścisłej synchronizacji różnych przedsięwzięć rozwojowych w różnych skalach przestrzennych w czasie. Musi to być synchronizacja rodzajowa — uwzględniająca komplementarność różnych urządzeń w sferze produkcji i infrastruktury (techniczno-ekonomicznej i społecznej). Musi to być synchronizacja w czasie — by wzajemnie warunkujące się i uzupełniające elementy struktur narastały w obrębie poszczególnych obszarów w odpowiednich momentach. Musi to być wreszcie synchronizacja w przestrzeni — by wykorzystane zostały zewnętrzne i wewnętrzne źródła zasilania, by skala nowych i rozbudowywanych urządzeń odpowiadała wymogom efektywności inwestycji.

Z doświadczeń zagranicznych można tu wskazać na tzw. „politiąue d’accompagnement” we Francji, obejmującą wydatne wsparcie państwa w dziedzinie rozbudowy infrastruktury dla rozwijających się ośrodków przemysłowych i aglomeracji, a zwłaszcza dla tzw. „metropolii równowagi”.

Dodajmy, że w obecnym francuskim planie 5-letnim manewr ten rozszerzono na miasta średniej wielkości — w których nie trzeba stosować manewru bardziej ofensywnego — „politiąue d’entrainement”.

Niejednolitość warunków i potrzeb regionów w zestawieniu ze złożonym układem celów polityki przestrzennej nakazuje więc zróżnicowanie charakteru podejmowanych operacji. Nie mogą one być zuniformizowa-ne i schematyczne. Problemem podstawowym strategii przestrzennej jest dobór właściwych kierunków i rodzajów działań operacyjnych na poszczególnych obszarach kraju.

6. Teoretyczne podstawy polityki i planowania przestrzennego

Kierunki dalszych prac badawczych

Doskonalenie metod planowania przestrzennego i zagospodarowania kraju, pełniejsze przystosowanie ich do potrzeb nowoczesnej polityki

1

Por. J. Goryński. O potrzebie humanistycznego (mieszkaniowo-usługowego) wariantu prognozy sieci osadniczej. (W:) Społeczny rozwój Polski w pracach prognostycznych. Warszawa 1974, s. 373-377. KiW.