2277150255

„Ostatnią rzeczą którą się odkrywa pisząc książkę, jest to, co należy pomieścić na początku."

Blaise Pascal

1. Wprowadzenie

1.1.    Uwagi wstępne

Mimo długiej historii maszyny elektryczne znajdują się w stałym intensywnym rozwoju, dzięki nowym, wręcz rewolucyjnym odkryciom w zakresie materiałów, metod obliczeń i projektowania, nowych układów sterowania, miniaturyzacji itp. Szczególna ich atrakcyjność polega na kompleksowym kojarzeniu w jeden spójny system różnych działów elektrotechniki, matematyki, fizyki, chemii, mechaniki i technologii.

Niniejszy rozdział jest próbą odpowiedzi na pytanie jaka jest ranga przedmiotu Maszyny elektryczne w procesie dydaktycznym, a także jakie umiejętności powinien wynieść z tego przedmiotu przyszły absolwent w ramach przygotowania do zawodu inżyniera elektrotechnika.

1.2.    U źródeł maszyn elektrycznych

Odkrycia: efektu magnetycznego prądu w 1820 r. przez Hansa Oersteda i zjawiska indukcji

elektromagnetycznej w 1831 r. przez Michała Faradaya, oraz sformułowanie opisujących je praw fizycznych stało się znaczącą przyczyną rewolucji w nauce i technice - przyspieszenia postępu cywilizacyjnego . Odkryte zjawiska przyczyniły się zarówno do wynalezienia wielu rodzajów urządzeń i aparatów elektrycznych, w szczególności elektromechanicznych i elektromagnetycznych przetworników energii, jaki do powstania przemysłu elektrotechnicznego i elektroenergetyki. Efektem pracy kilkunastu pokoleń twórczych pracowników nauki i inżynierów jest obecna dojrzała postać ciągle intensywnie rozwijanej dziedziny elektromagnetycznych i elektromechanicznych przetworników energii - transformatorów i maszyn elektrycznych [93-96]^2|.

Należy zauważyć, że u podstaw rozwoju maszyn elektrycznych i transformatorów leżała myśl naukowa, a nie rzemiosło, jak w przypadku wielu innych dziedzin techniki. Podstawy tej nowej dziedziny -maszyn elektrycznych i transformatorów, opracowali doskonali fizycy, którzy pierwsi opracowali i przedstawili propozycje struktur maszyn elektrycznych. Wśród nich należy wymienić m.in.: William Ritchi i Charles Wheatstone (Londyn), Florise Nollet (Bruksela), Antonio Pacinotti (Piza), Anyos Jedlik

¹¹W dniu 21 kwietnia, 1820 r., na wykładzie o obwodach elektrycznych duński naukowiec, Hans Oersted, koło igły kompasu umieścił drut, przez który płynął prąd, i ze zdumieniem zobaczył, że igła ta się obróciła.

G. Sarton (amerykański historyk nauki): „Doświadczania, które rozpoczął H. Oersted w kwietniu 1820 roku należą do najbardziej pamiętnych eksperymentów w całej historii nauki" [E. M. Rogers: Fizyka dla dociekliwych, cz. 4, Elektryczność i magnetyzm, PWN Warszawa 1986, s. 213].

W. Lewin (profesor fizyki w MIT): "A crucial discover was madę in eighteen twenty by the Danish physicist Oerstadt. And he discovered that a magnetic needle responds to a current in a wire. And this linked magnetism with electricity. And this is arguably, perhaps, the most important experiment ever done" (Lecture 11); „And this was a profound discovery (by Faraday) which changed our world and it contributed largely to the technological revolution of the late nineteenth and early twenty century" (Lecture 16); "And that (Faraday's law) runs our economy" (Lecture 17) [8.02 Electricity and Magnetism, Spring 2002, (Massachusetts Institute of Technology: MIT OpenCourseWare). http://ocw.mit.edu (accessed 10.01, 2009). License: Creative Commons Attribution-Noncommercial-Share Alike],

²¹ Wykaz literatury przedmiotu maszyny elektryczne znajduję się w rozdziale 10 „Literatura" - umieszczonym na końcu e-skryptu.