plik


ÿþKILKA SAÓW NA KONIEC Tysicletnie wspóB|ycie dwóch narodów - polskiego i |ydowskiego - na tym samym terytorium, to dzieje, na które skBadaBy si zarówno wzajemny brak zrozumienia, jak i wspóBpraca, krwawe konflikty i solidarna walka przeciw wspólnym wrogom. Przez caBy okres bytno[ci {ydów na ziemiach polskich, rozwijaBa si ich oryginalna kultura sakralna i [wiecka, bdca czasem skBadnikiem szeroko pojtej kultury polskiej. Jednocze[nie duchowe osignicia polskich {ydów wywarBy znaczcy wpByw na oblicze [wiatowej spoBeczno[ci |ydowskiej. Jednak|e po II wojnie [wiatowej i powstaniu w 1948 roku paDstwa Izrael, sytuacja ta zupeBnie si zmieniBa. Wikszo[ ocalaBych z ZagBady {ydów, wróciBa do Palestyny, a pozostaBa garstka nie zdoBaBa ju| odrodzi |ycia religijnego i spoBeczno-kulturalnego, w takiej mierze jak byBo ono rozwinite przed 1939 r. Przede wszystkim nie byli oni w stanie odpowiednio zabezpieczy przed wandalizmem i rozbiórk, zachowanego swojego dorobku cywilizacyjnego. Z bujnie rozwinitej kultury materialnej {ydów przed wojn, dzisiejsze pozostaBo[ci niewiele przypominaj pierwotny stan. Aspekt ten zostaB szeroko omówiony w pracy, jednocze[nie jednak zaprezentowany materiaB wykazaB, i| obiekty te, dzi[ w ró|ny sposób u|ytkowane, s, oraz mog w przyszBo[ci by, wa|nymi obiektami turystycznymi. Przedstawiona ich inwentaryzacja w kontek[cie potrzeb turystyki, u[wiadamia, |e takie zasoby turystyczne Polska posiada, cho w przewa|ajcej mierze s one potencjalnymi lub realnymi obiektami zainteresowania turystów. Granica midzy obszarami bogatymi i ubogimi w obiekty kultury materialnej {ydów, na terenie dzisiejszej Polski, przebiega wzdBu| przektnej o kierunku póBnocny-wschód i poBudniowy-zachód. Obszar poni|ej tej sztucznie wyznaczonej linii obejmuje gBównie dawne tereny zaboru rosyjskiego i austriackiego. Taki podziaB wynika przede wszystkim z uwarunkowaD historycznych, oraz braku tendencji asymilacyjnych w Galicji i zaborze rosyjskim. PanowaB tam tradycyjny judaizm, dbajcy o swoj odrbno[ podkre[lan przez styl budowli, charakter cmentarzy, oraz kultywujcy swoje obyczaje i tradycje. W zaborze pruskim silnie zaznaczyBa si Haskala, która przyniosBa d|enia asymilacyjne w[ród {ydów. ZaznaczyBy si one w upodabnianiu obiektów |ydowskich do obiektów protestanckich. Judaizm zaczB zatraca tam swoj pierwotn form. Takie rozmieszczenie pozostaBo[ci kultury materialnej {ydów uwarunkowane jest równie| tym, i| na zachodnich i póBnocnych terenach Polski spoBeczno[ |ydowska byBa nieliczna, wic potrzeby wznoszenia synagog, urzdzania cmentarzy byBy mniejsze. Na przedstawionych w pracy mapkach zaobserwowa mo|na, |e najbogatszy w obiekty kultury |ydowskiej jest obszar MaBopolski i w mniejszym stopniu Podlasia i BiaBostocczyzny. W pozostaBych regionach z wyjtkiem du|ych o[rodków jak np. Warszawa, Aódz, WrocBaw, nasycenie tych obiektów jest du|o mniejsze, równie| ich ranga jest ni|sza. Rozwój zainteresowaD turystycznych dotyczcych kultury |ydowskiej spotyka si z prób wykorzystania i zagospodarowania tych obiektów. Urzdza si kawiarnie, restauracje oferujce kuchni |ydowsk (np. na Kazimierzu), sprzedawane s pamitki, literatura |ydowska, fotografie, kasety z muzyk |ydowsk. Obiektom przywracany jest ich dawny wygld, za[ w ich wntrzu urzdzane s muzea lub wystawy judaistyczne. Jednak mimo ogromnej liczby zachowanych synagog i cmentarzy |ydowskich w Polsce, niewiele jest przystosowanych optymalnie do zwiedzania. Jedynie obiekty zaliczone do pierwszej rangi mo|na uwa|a za reprezentacyjne i nadajce si do wykorzystania na cele turystyczne. Reszta z pewnymi wyjtkami jest zaniedbana, opuszczona, popadajca w coraz wiksz ruin.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Żydzi w Polsce (bibliografia)
Panstwo w Panstwie Zydzi w Polsce
20 Żydzi w Polsce Kalendarium(1)
ŻYDZI W POLSCE SWOI CZY OBCY
Żydzi w Polsce
Mezuza Chabad Lubawicz Polska Judaizm i Żydzi w Polsce
Żydzi w Polsce Martyrologia
102 Rynek kolektorów słonecznych w Polsce podsumowanie 2009r
co żydzi robili w Polsce
Bisztyga Kazimierz, Żydzi w nowej Polsce
Henryk Cimek ŻYDZI W RUCHU KOMUNISTYCZNYM W POLSCE
Zasady rachunkowości w zakresie prawa podatkowego w Polsce
złoty wiek w polsce (2)
Co było i nie wróci Żydzi
Walka z inflacjÄ… w Polsce

więcej podobnych podstron