plik


ÿþPrawa ruchu: dynamika Fizyka I (B+C) WykBad XI: " Dynamika ruchu po okrgu Ò! siBa do[rodkowa " Prawa ruchu w ukBadzie nieinercjalnym Ò! siBy bezwBadno[ci " Prawa ruchu w ukBadzie obracajcym si Ò! siBa od[rodkowa Ò! siBa Coriolissa Ruch po okrgu Zasada bezwBadno[ci  Ka|de ciaBo trwa w swym stanie spoczynku lub ruchu prostoliniowego i jednostajnego, je[li siBy przyBo|one nie zmuszaj| ciaBa do zmiany tego stanu. I.Newton Ò! aby ciaBo pozostawaBo w ruchu po okrgu konieczne jest dziaBanie siBy Ò! siBa do[rodkowa Ruch po okrgu mo|e by wynikiem dziaBania ró|nego rodzaju siB: " siBy zewntrzne Ò! siBa Lorenza (pole magnetyczne) Ò! siBy spr|ysto[ci " siBy reakcji wizów (kulka na nitce) " wypadkowej siB reakcji i siB zewntrznych (regulator Watta, kulka w wirujcym naczyniu...) A.F.{arnecki WykBad XI 1 Ruch po okrgu SiBa do[rodkowa Regulator Watta Kulka w wirujcym naczyniu É R R F F É mg mg SiBa do[rodkowa jest wypadkow siBy reakcji i siBy ci|ko[ci: F = mg + R A.F.{arnecki WykBad XI 2 Ruch po okrgu SiBa do[rodkowa Czstka naBadowana w polu magnetycznym SiBa Lorenza: FB = Q · v × B Dla v ¥" B: FB = Q v B Q B 1 PromieD cyklotronowy: Ò! FB = m v2 = m v2 m v r m v p r = = Q B Q B m v2 FB = = m É2 r r A.F.{arnecki WykBad XI 3 Ruch po okrgu Przyspieszenie do[rodkowe dv Z a = dt É dV dv = v · dÆ = v É dt Y v2 r a = v É = É2 r = dÆ Æ r V s X r V x = r · cos(É · t) dÆ = É dt y = r · sin(É · t) W zapisie wektorowym: É = const z a" 0 dV d(É × r) dr Ò! ax = -É2 r · cos(É · t) a = = = É × dt dt dt ay = -É2 r · sin(É · t) = É × V = É × (É × r) Ò! a = -É2 r = -É2 · r¥" r¥" = (x, y, 0) A.F.{arnecki WykBad XI 4 Ruch po okrgu SiBa do[rodkowa Kulka w wirujcym naczyniu SiBa do[rodkowa skierowana poziomo ze skBadania siB: É Ò! R · cos ± - mg = 0 F = R · sin ± = mg · tan ± Z równania ruchu: ± R r F F = m É2r¥" = m É2r · sin ± g Ò! cos ± = É2 r mg g Kulka odchyli si dopiero dla É > = Éæ% r F = mg + R Éæ% - czsto[ drgaD wahadBa matematycznego o dBugo[ci r A.F.{arnecki WykBad XI 5 UkBady nieinercjalne Opis ruchu Wózek porusza si z przyspieszenien a wzgldem stoBu -a a Z punktu widzenia obserwatora Z punktu widzenia obserwatora zwizanego z wózkiem kulka porusza si zwizanego ze stoBem kulka pozostaje z przyspieszeniem -a w spoczynku. Ò! prawa Newtona nie s speBnione !? Wynika to z zasady bezwBadno[ci - Oba ukBady nie mog by inercjalne. siBy dziaBajce na kulk równowa| si Prawa ruchu w ukBadzie nieinercjalnym F = 0 Ô! a = 0 wymagaj modyfikacji A.F.{arnecki WykBad XI 6 UkBady nieinercjalne Prawa ruchu Przyjmijmy, |e ukBad O porusza si z przyspieszeniem aæ% wzgldem ukBadu inercjalnego O. Osie obu ukBadów pozostaj caBy czas równolegBe (brak obrotów) Przyspieszenie punktu materialnego mierzone w ukBadach O i O : a = a + aæ% Prawa ruchu w ukBadzie inercjalnym O: ma = F (r, v, t) + FR Ò! w ukBadzie nieinercjalnym O : ma = F (r , v , t) + FR - maæ% Ò! w ukBadzie nieinercjalnym musimy wprowadzi siB bezwBadno[ci Fb = -maæ% A.F.{arnecki WykBad XI 7 UkBady nieinercjalne Oprócz siBy ci|ko[ci mg i reakcji R Prawa ruchu musimy uwzgldni pozorn siB WahadBo w ukBadzie nieinercjalnym bezwBadno[ci Fb = -maæ% poruszajcym si z przyspieszeniem Opis ruchu mo|na upro[ci wprowadzajc a wzgldem ukBadu inercjalnego efektywne przyspieszenie ziemskie: g = g - aæ% siBy bezwBadno[ci a" siBy grawitacji R ˜ Ò! odchylenie poBo|enia równowagi: Fb aæ% tan ¸ = mg g Przyspieszenie drgaD: -a o g2 + a2 g É 2 = = l l A.F.{arnecki WykBad XI 8 UkBady nieinercjalne Prawa ruchu Je[li aæ% g Ò! w ukBadzie poruszajcym si z przyspieszeniem aæ% ¥" g obserwujemy pozorn zmian kierunku dziaBania siBy ci|ko[ci: Ciecz w naczyniu: Balon z helem: a = 0 a = 0 a = 0 a = 0 A.F.{arnecki WykBad XI 9 UkBady nieinercjalne Spadek swobodny W ukBadzie odniesienia poruszajcym si z przyspieszeniem aæ%||g obserwujemy pozorn zmian warto[ci przyspieszenie grawitacyjnego: g = g - aæ% W ukBadzie zwizanym z ciaBem spadajcym swobodnie aæ% = g g = 0 Ò! stan niewa|ko[ci A.F.{arnecki WykBad XI 10 UkBad obracajcy si Niech ukBad O obraca si z prdko[ci ktow É wzgldem ukBadu inercjalnego O. Dla uproszenia przyjmijmy, |e pocztki obu ukBadów pokrywaj si. Rozwa|my ruch punktu materialnego spoczywajcego w ukBadzie O : Z punktu widzenia obserwatora O ciaBo porusza si po okrgu i musi na nie dziala siBa do[rodkowa: F = -m É2 r¥" W ukBadzie O , aby opisa równowag siB ( ciaBo pozostaje w spoczynku) musimy wprowadzi siB bezwBadno[ci: Fb = +m É2 r¥" Ò! siBa od[rodkowa SiBy bezwBadno[ci s siBami pozornymi, wynikajcymi z nieinercjalnego charakteru ukBadu odniesienia A.F.{arnecki WykBad XI 11 UkBad obracajcy si SiBa od[rodkowa Regulator Watta Kulka w wirujcym naczyniu É=0 R R FB FB É=0 mg mg Równowaga siB w ukBadzie obracajcym si: mg + R + Fb = ma = 0 A.F.{arnecki WykBad XI 12 UkBad obracajcy si SiBa od[rodkowa É=0 ± Ciecz w wirujcym naczyniu y R FB r mg Równowaga drobiny na powierzchni cieczy: mg sin ± - mÉ2r cos ± = 0 (rzut na powierzchnie cieczy) dy É2 = tan ± = r Powierzchnia cieczy przyjmuje dr g É2 ksztaBt paraboliczny Ò! y = · r2+yæ% 2g A.F.{arnecki WykBad XI 13 UkBad obracajcy si UkBad O obraca si z prdko[ci ktow É wzgldem ukBadu inercjalnego O. Rozwa|my teraz ruch punktu materialnego spoczywajcego w ukBadzie O : Z punktu widzenia obserwatora O ciaBo porusza si po okrgu i musi na nie dziala siBa do[rodkowa: F = -m É2 r¥" W ukBadzie O dziaBa tymczasem pozorna siBa od[rodkowa Fb = +m É2 r¥" Ò! musimy wprowadzi kolejn siB ?! Aby  uratowa równania ruchu potrzebujemy Fc = -2 m É2 r¥" Ò! czy to w ogóle ma sens ?... A.F.{arnecki WykBad XI 14 UkBad obracajcy si UkBad O obraca si z prdko[ci ktow É wzgldem ukBadu inercjalnego O. Dodawanie prdko[ci: Z Z v = v + vrot = v + É × r Vrot É V Przyspieszenie: r V dv dv dÉ dr a = = + × r + É × Y Y dt dt dt dt ix Pochodna dla wektora o z ukBadu O : (r i v ) do do X = + É × o X dt dt pochodna w O + obrót osi O dÉ Ò! a = a + × r + É × (É × r ) + 2 · É × v dt przysp. w O przysp. O przysp. do[rodkowe przysp. Coriolisa A.F.{arnecki WykBad XI 15 UkBad obracajcy si Równanie ruchu W ukBadzie inercjalnym O: ma = F (r, v, t) + FR Ò! w ukBadzie nieinercjalnym O : ma = F (r , v , t) + FR - m É × (É × r ) - 2 · m É × v W ukBadzie obracajcym si wprowadzamy dwie pozorne siBy bezwBadno[ci: " siB od[rodkow Fo = -m É × (É × r ) = +É2 r¥" " siB Coriolisa Fc = -2 · m É × v A.F.{arnecki WykBad XI 16 UkBad obracajcy si Ruch obrotowy Ziemi CiaBa nieruchome wzgldem powierzchni Ziemi. Zmiana efektywnego przyspieszenia ziemskiego zwiazana z ruchem obrotowym Ziemi: "g = - É2r¥" cos Æ = - É2rZ cos2 Æ m H" -0.033 · cos2 Æ Æ - s2 Wyniki pomiarów: m biegun N g = 9.83216 s2 m Warszawa g = 9.81230 s2 m równik g = 9.78030 s2 2À 1 É H" H" 7.3 · 10-5 Efekt wikszy ze wzgldu na spBaszczenie Ziemi 23h 56m 04s s A.F.{arnecki WykBad XI 17 UkBad obracajcy si Ruch obrotowy Ziemi Spadek swobodny z wysoko[ci 5.5 km, Spadek swobodny z du|ej wysoko[ci z prdko[ci v H" 55 m/s: ac = 2 É v cos Æ m H" 0.008 · cos Æ s2 Spadek z 5.5 km zajmie t = 100 s. KoDcowe odchylenie toru od pionu: ac t2 " = H" 40 m · cos Æ 2 SiBa Coriolisa odchyla tor ciaBa w Warszawie okoBo 25 m w kierunku wschodnim (póBkula póBnocna) A.F.{arnecki WykBad XI 18 UkBad obracajcy si SiBa Coriolisa Fc = -2 · m É × v PóBkula póBnocna PóBkula poBudniowa F Fc c É É V V W W Wiatry zakrcaj  w lewo ; wy|  krci si Wiatry zakrcaj  w prawo ; wy|  krci si przeciwnie do ruchu wskazówek zegara zgodnie z ruchem wskazówek zegara A.F.{arnecki WykBad XI 19 UkBad obracajcy si WahadBo Foucault a 1851 r. Dla obserwatora na Ziemi pBaszczyzna ruchu wahadBa obraca si z prdko[ci ktow É1 = É · sin Æ w Warszawie (Æ = 52æ%): É1 H" 12æ%/h dla startu z poBo|enia równowagi: start z wychylenia maksymalnego A.F.{arnecki WykBad XI 20

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
wyklad10 prawa ruchu, dynamika
wyklad09 prawa ruchu, dynamika
Prawa ruchu Dynamika
Bieńkowska i inni Wykład Prawa Karnego Procesowego Ro 23
Bieńkowska i inni Wykład Prawa Karnego Procesowego Ro 11
[PRAWOZNAWSTWO] 7 Wykladnia prawa i wnioskowania prawnicze
Bieńkowska i inni Wykład Prawa Karnego Procesowego SPIS TREŚCI
Bieńkowska i inni Wykład Prawa Karnego Procesowego Ro 2
Bieńkowska i inni Wykład Prawa Karnego Procesowego Ro 12
Źródła i wykładnia prawa
Bieńkowska i inni Wykład Prawa Karnego Procesowego Ro 5
Bieńkowska i inni Wykład Prawa Karnego Procesowego Ro 21
7 wykładnia prawa
Bieńkowska i inni Wykład Prawa Karnego Procesowego Ro 6
Bankowosc wyklady Prawa i obowiazki kupujacego isprzedajacego opcje

więcej podobnych podstron