plik


ÿþ" Holding KL Auschwitz http://www.focus.pl/historia/artykuly/zobacz/publikacje/holding-kl-au... Holding KL Auschwitz 27/08/10 Fabryka [mierci czy przemysBowe przedsibiorstwo przynoszce dochód? SS stworzyBo doskonaBe poBczenie tych elementów. Obóz koncentracyjny Auschwitz-Birkenau, cho nie wykorzystywaB w peBni swego potencjaBu, zapewniaB Rzeszy milionowe zyski Foto W. Koss Auschwitz II - Birkenau byB oddalony o 3 kilometry od obozu macierzystego. Decyzj o budowie na miejscu dawnej wsi Brzezinka podjto w marcu 1941 roku. W kwietniu wysiedlono jej mieszkaDców, a w drugiej poBowie roku przystpiono do budowy obozu, którego gBównymi wizniami mieli by jeDcy radzieccy. A\ do 1944 roku w niemieckiej terminologii tak zreszt ten obóz byB okre[lany (Kriegsgefangenenlagers der Waffen SS in Auschwitz O/S). ByB ju\ wtedy centrum zagBady europejskich [ydów. Wymordowano ich tutaj okoBo miliona. Oprócz baraków dla wizniów (tylko w cz[ci murowanych) na 140 hektarach postawiono krematoria, komory gazowe, wybudowano ramp wyBadowcz i specjalne miejsce segregacji zagrabionego ofiarom mienia zwane  Kanad . Budowy obozu nigdy nie ukoDczono  zaprzestano jej w 1944 roku. 27 kwietnia 1940 roku SS- -Reichsführer Heinrich Himmler rozkazuje SS- -Oberführerowi Richardowi Glücksowi, inspektorowi obozów koncentracyjnych:  zaBo\y w O[wicimiu  w byBych koszarach artyleryjskich  obóz koncentracyjny i rozbudowa go siBami wizniów . Rozkaz koDczy kilkumiesiczne negocjacje midzy Wehrmachtem i SS w sprawie przejcia byBych koszar puBku artyleryjskiego z Krakowa. Rozpoczyna si organizacja obozu zakoDczona 14 czerwca przybyciem do KL Auschwitz pierwszego transportu  728 polskich wizniów z Tarnowa. Ten dzieD uznaje si za pocztek dziaBalno[ci obozu w O[wicimiu. OGRODNIK HIMMLER Pod koniec lat 30. dowództwo SS podjBo decyzj o utworzeniu przedsibiorstw gospodarczych majcych wypracowywa zysk przeznaczony na dziaBanie organizacji, a jednocze[nie zapewni prac coraz wikszej ilo[ci wizniów powstajcych obozów koncentracyjnych. Zdecydowano, \e przedsibiorstwa SS zajm si produkcj materiaBów budowlanych. Nowe lokalizacje dla obozów koncentracyjnych wybierano wic w pobli\u kamienioBomów, du\ych pokBadów \wiru czy piasku. KL Auschwitz nie speBniaB tych wymagaD, tworzony byB bowiem pocztkowo jedynie jako obóz przej[ciowy (przed wywózk wizniów w gBb Rzeszy). Mimo to jesieni 1940 roku zapadBa decyzja o skierowaniu wizniów do pracy w pobliskiej \wirowni i przy wydobyciu piasku. Jeszcze w tym samym roku okazaBo si, \e dowódca SS ma jednak inny pomysB na wprzgnicie Auschwitz w system przedsibiorstw SS.  O[wicim bdzie roln stacj do[wiadczaln dla Wschodu. Tam s mo\liwo[ci, jakich nie mieli[my dotychczas w Niemczech. SiB roboczych jest do[. Ka\de potrzebne do[wiadczenie rolne musi by tam przeprowadzone.(& ) ZakBada stawy, osusza grunty, budowa waBy wi[lane  wspomina w  Autobiografii SS-Hauptsturmführer Rudolf Höss, pierwszy komendant Auschwitz, sBowa, jakie Himmler wypowiedziaB doD w listopadzie 1940 roku. Niewiele jednak wyszBo z tych planów, bo zniweczyB je sam Himmler kolejnymi decyzjami, wiosn 1941 roku. 1 z 4 2010-12-27 20:34 " Holding KL Auschwitz http://www.focus.pl/historia/artykuly/zobacz/publikacje/holding-kl-au... OkazaBo si bowiem, \e obóz jest zbyt maBy i zapadBa decyzja, aby go rozbudowa. Najpierw do pojemno[ci 30 tysicy ludzi, a pózniej, by w Brzezince pobudowa nowy obóz na 100 tysicy. Zgodnie z przyjtymi zasadami wykonywanie takich prac nale\aBo do wizniów. Kiedy jeszcze w 1942 roku ustalono, \e to Auschwitz-Birkenau bdzie centrum zagBady [ydów (konieczno[ budowy komór gazowych i krematoriów), jasne staBo si, \e z pierwotnych rolniczych planów Himmlera nic nie wyjdzie. Stacji do[wiadczalnej Rzeszy na Wschodzie nie miaB kto budowa. Nawet przy wci\ wzrastajcej liczbie deportowanych do obozu ludzi. PowstaBo jedynie kilka gospodarstw pracujcych w wikszo[ci (poza stacj badawcz w Rajsku) na potrzeby wBasne obozu. ARBEIT MACHT FREI Praca byBa podstawowym obowizkiem wszystkich wizniów niemieckich obozów koncentracyjnych. SBynne zdanie  arbeit macht frei (praca czyni wolnym)  pojawiBo si ju\ w pierwszym zaBo\onym przez hitlerowców obozie koncentracyjnym, w bawarskim Dachau. To stamtd zapo\yczyB je Höss. Udoskonalajc to, czego nauczyB si w Dachau, spowodowaB, \e dla podlegBych mu wizniów praca byBa konieczno[ci, a z upBywem czasu stawaBa si te\ szykan, kar, a w koDcu form eksterminacji.  MateriaBy budowlane s ci\kie i bez \adnej miary bywaj Badowane na czBowieka. Warto tu nadmieni, \e je[li praca ta wypadnie wizniom bdcym w kompanii karnej, musz j nadto wykonywa biegiem. A i w ogóle poganianie tempa przy tej lub innej pracy zale\y przecie\ od widzimisi, humoru, temperamentu itp. dozorcy. Tu naprawd nieszcz[liwi s i gsto skBadaj swe \ycie w ofierze ludzie sBabsi, starsi, a równie\ ci zgoBa nieprzyzwyczajeni do \adnej fizycznej pracy. (...) Bo u mBodych zwierzaków niemieckich, którym caBy intelekt wegnano w mi[nie nóg i rk, ka\dy niezrczny, niezdarny ruch wiznia, ka\de potknicie budzi nieopisany szaB w[ciekBo[ci. Bardzo czsto zabijaj w takim wypadku na miejscu lub te\ stBuk tak, \e czBowiek musi w najkrótszym czasie \ycie zakoDczy. (& )  pisaBa Halina Krahelska w broszurze  O[wicim. Pamitnik wiznia wydanej ju\ w 1942 roku. Opis Krahelskiej byB charakterystyczny dla ka\dego obozowego dnia. W 1942 roku (a wic wtedy, kiedy autorka pisaBa broszur) przy rozbudowie pracowaBo codziennie 8 tysicy ludzi, rok pózniej 11 tysicy. Wizniowie rozbudowali obóz macierzysty, postawili ponad 300 z zaplanowanych 600 obiektów w Birkenau (w tym cztery krematoria i komory gazowe), kilkana[cie kilometrów ogrodzeD, wybudowali kanaBy odwadniajce. Jaki byB koszt tych wszystkich inwestycji? Zachowana dokumentacja obozowa nie pozwala na dokBadne okre[lenie sum; Niemcy, likwidujc obóz, systematycznie wyliczenia niszczyli. Wiadomo jednak, \e samo tylko utrzymanie wizniów rozbudowujcych obóz przy stawce 1,34 marki dziennie pochBonBo w 1943 roku ponad 5 milionów. MateriaBy budowlane trafiaBy na budow  po kosztach , w wikszo[ci wytwarzane w gospodarstwach nadzorowanych przez ludzi Himmlera. Rozbudowa obozu, chocia\ nie przynosiBa strat, nie generowaBa równie\ zysków. Te pochodziBy z pracy wizniów zatrudnionych w czterech przedsibiorstwach SS dziaBajcych w Auschwitz. Najwiksze znaczenie miaBo Deutsche Ausrüstungswerke GmbH (DAW). Zatrudnieni w nim zajmowali si midzy innymi produkcj mebli, artykuBów wyposa\enia mieszkaD, oku metalowych, uszczelek dla okrtów podwodnych czy rozbiórk strconych samolotów. W 1944 roku przedsibiorstwa SS zatrudniaBy 4500 wizniów i wizniarek. KAUCZUKOWE MILIONY  Potem przyszli[my my. Wygnali[my ludzi, rozbili[my domy, zrównali[my ziemi, umiesili[my j na bBoto. Postawili[my baraki, pBoty, krematoria. Przywlekli[my ze sob [wierzb, flegmon i wszy. Pracujemy w fabrykach i kopalniach. Dokonujemy olbrzymiej pracy, z której kto[ cignie niesBychany zysk. (& ) Przy rozliczeniu rachunek okazaB si tak fantastycznie milionowy, \e za gBow zBapaB si nie tylko Auschwitz, ale sam Berlin. Panowie, powiedziano, to niemo\liwe, za du\o zarobili[cie, a\ tyle a tyle milionów! A jednak, odrzekBa firma, oto s rachunki. No tak, rzekB Berlin, ale my nie mo\emy. To poBow, zaproponowaBa patriotyczna firma. Trzydzie[ci procent, potargowaB si jeszcze Berlin, i na tym stanBo. Od tego czasu wszystkie rachunki firmy Lenz s odpowiednio obcinane. Lenz nie martwi si jednak: jak wszystkie firmy niemieckie powiksza kapitaB zakBadowy. ZrobiB na O[wicimiu olbrzymi interes i spokojnie czeka koDca wojny. Tak samo firma Wagner i Continental od wodocigów, firma Richter od studzien, Siemens od o[wietleD i drutów elektrycznych, dostawcy cegBy, cementu, \elaza i drzewa, wytwórcy cz[ci barakowych i ubraD pasiastych. Tak samo olbrzymia firma samochodowa Union, tak samo zakBady rozbiórki szmelcu DAW. Tak samo wBa[ciciele kopalD w MysBowicach, Gliwicach, Janinie, Jaworznie  pisaB Tadeusz Borowski w opowiadaniu  U nas w Auschwitzu . I chocia\ firma Lenz (a wBa[ciwie: Schlesische Industriebau Lenz und CO AG z Katowic) ostatecznie zrezygnowaBa z udziaBu w budowie krematorium w Birkenau w roku 2 z 4 2010-12-27 20:34 " Holding KL Auschwitz http://www.focus.pl/historia/artykuly/zobacz/publikacje/holding-kl-au... 1942, to zewntrzne firmy wspóBpracowaBy z obozem od pocztku jego istnienia. Z obopóln korzy[ci. Najwiksz inwestycj, w któr zaanga\owano wizniów Auschwitz, byBa budowa fabryki kauczuku i paliw syntetycznych przez IG Farbenindustrie AG, najwikszy w latach trzydziestych niemiecki koncern chemiczny. Ju\ w marcu 1941 roku podjta zostaBa decyzja o skierowaniu na budow zakBadów Buna- -Werke w Dworach k. O[wicimia pierwszych kilkuset wizniów. Docelowo miaBo by ich 10 tysicy (ten stan osignito w 1944 roku). Mimo wydatkowania przez IG Farben olbrzymich kwot (524 miliony RM) budowa nigdy nie zostaBa ukoDczona. Wizniowie Auschwitz pracowali równie\ w kopalniach, które bdz nale\aBy, bdz [ci[le wspóBpracowaBy z IG Farben w WesoBej, Libi\u i Ldzinach. W sumie zatrudniano tam blisko 3000 osób. Tylko w grudniu 1943 roku za wykorzystanie pracy niewolniczej IG Farben przekazaBo do skarbu Rzeszy 459 844,50 RM. Inne firmy doBo\yBy 1,5 miliona. Wyceniajc prac wizniów, stosowano dwa taryfikatory. Pierwszy zakBadaB wpBat 4 marek za dzieD pracy robotnika wykwalifikowanego i 3 za niewykwalifikowanego. Drugi za[ odpowiednio 6 marek i 4 marki. ByBy one o poBow ni\sze ni\ stawki taryfowe w Niemczech. To powodowaBo, \e mimo mniejszej wydajno[ci praca wizniów byBa bardzo opBacalna. Dowodem mo\e by liczba podobozów utworzonych w tzw. strefie wpBywów obozu KL Auschwitz  powstaBo ich w sumie ponad 40. Wykorzystywanie niewolniczej pracy wizniów byBo tylko jednym z elementów machiny, jak staB si Auschwitz, dostarczajcej zyski Rzeszy. Nie najwa\niejszym. ZYSKOWNA ZAGAADA Poniesione na rozbudow obozu nakBady powinny si do[ szybko zwróci, tak aby rachunek ekonomiczny wci\ byB na plusie. To mogBo zapewni wBa[ciwe wykorzystanie podstawowej funkcji KL Auschwitz-Birkenau  centralnego obozu zagBady. W 1942 roku obóz zostaB wBczony w akcj masowej zagBady [ydów. Szczególnie intensywnie pracowano w maju i czerwcu 1944 roku. Wtedy do Auschwitz trafiaBy transporty [ydów z Wgier. W sumie ponad 400 tysicy osób. Wikszo[ z nich prosto z wagonów skierowano do komór gazowych. ZagBada nie byBa prowadzona jednak tylko jednotorowo. ZaBoga KL Auschwitz miaBa przynajmniej kilka metod. Zabija mogBy np. warunki codziennego \ycia. GBodowe racje \ywno[ciowe (energetyczna warto[ [rednio 1500 kalorii  co wystarcza na utrzymanie czBowieka w bezruchu, bez wykonywania \adnej pracy)  spowodowaBy, \e w 1942 roku z niedo\ywienia ginBo dziennie [rednio 207 wizniów i wizniarek. Zanim jednak ich zwBoki trafiBy do krematorium, mo\na byBo przynajmniej z niektórych odzyska bezcenne dla Rzeszy surowce. W archiwach muzeum w Auschwitz zachowaBy si meldunki stwierdzajce wyrwanie ze zwBok zmarBych wizniów zbów: zBotych i zawierajcych inne metale szlachetne. Meldunki byBy bardzo dokBadne: zawieraBy numer wiznia, czsto jego imi i nazwisko, przede wszystkim za[ dentystyczne numery usunitych zbów. Tak samo traktowani byli wizniowie zmarli od bicia, zastrzeleni, powieszeni czy zagazowani w pocztkowym etapie stosowania tej formy zagBady. Kiedy Auschwitz staB si cz[ci realizacji  Endlösung , czyli ostatecznego rozwizania, odzyskiwanie zBota i metali szlachetnych przybraBo masow form. W 1944 roku  jak ustalili dziaBacze ruchu oporu  z zbów ofiar eksterminacji w Auschwitz uzyskiwano 10 12 kg zBota miesicznie. Dla oczyszczenia z resztek ko[ci i mi[ni wrzucano je do kwasu solnego. Potem byBy przetapiane na sztaby wa\ce od 0,5 do 1 kg, czasami za[ na kr\ki po 140 gram. Tak spreparowane zBoto byBo przekazywane sBu\bie dentystycznej SS i Bankowi Rzeszy. Swoja wymiern cen (w 1943 roku póB marki za kilogram) miaBy te\ wBosy wizniów. Zarówno [cinane wizniom zaraz po przywiezieniu do obozu (te, które mo\na byBo wykorzysta, musiaBy mie przynajmniej 2 cm dBugo[ci), jak i obcinane \ydowskim kobietom po zagazowaniu. WBosy byBy odka\ane, nastpnie suszone na podBogach ogrzewanych przez krematoryjne piece. Pakowane w papierowe worki przekazywane byBy do dalszego wykorzystania firmom prywatnym. Tam produkowano z nich midzy innymi stopy poDczoch przeznaczonych dla marynarzy Bodzi podwodnych. W styczniu 1945 roku po wyzwoleniu obozu znaleziono w nim 7 ton ludzkich wBosów. ZakBadajc [redni wag wBosów jednego czBowieka na okoBo 50 g, te znalezione pochodziBy od 140 tysicy ofiar. Ko[ci i popioBy ofiar tak\e miaBy swoje zastosowanie dajce zysk. Ponad 100 ton kruszywa kostnego zarzd Auschwitz wysBaB w latach 1943 1944 do firmy  Strem zajmujcej si produkcj nawozów sztucznych. Przygotowaniem zwBok, tak by mo\na byBo z nich czerpa zyski, zajmowaBo si Sonderkomando.  Pracowali jak w fabryce w zmianowym systemie. ByBy zmiany nocne i dzienne. Nagrody i kary. Jak w normalnym zakBadzie pracy. Tylko materiaB byB inny. Ludzie i ludzkie ciaBa i prochy  mówi Gideon Greif, izraelski historyk. Dodatkowy dochód z eksterminacji zapewniaBy te\ rzeczy osobiste, jakie wizniowie przekazali do depozytu podczas przyjcia do obozu. W pocztkowym okresie rzeczywi[cie byBy przetrzymywane i zwracane zwalnianym (zdarzaBo si, \e wyprane i wyprasowane) lub odsyBane rodzinom zmarBych. Pózniej nikt ju\ tego nie pilnowaB. W przypadku [ydów kierowanych do komór gazowych ich przywiezione w transporcie mienie przepadaBo natychmiast. To, co si z nim stanie, byBo okre[lone specjalnymi dyrektywami. Ka\da przywo\ona rzecz musiaBa zosta spo\ytkowana. Nawet Bachmany. Tylko do lutego 1943 roku z Auchwitz i 3 z 4 2010-12-27 20:34 " Holding KL Auschwitz http://www.focus.pl/historia/artykuly/zobacz/publikacje/holding-kl-au... Birkenau odprawiono w gBb Rzeszy 824 wagony z tymi pozornie do niczego nienadajcymi si rzeczami. W styczniu 1944 roku z Auschwitz wysBano przesyBk zawierajc zegarki, mechanizmy i koperty zegarkowe, bransoletki, paski, wieczne pióra, oBówki mechaniczne. ByBa to która[ z kolei przesyBka. Która? Zajmujcy si odbiorem urzd stwierdziB, \e w zwizku z ich ogromn ilo[ci, a tak\e brakami personelu nie wystawi pokwitowaD na wcze[niejsze transporty. Biurokracja mimo wszystko nie dawaBa za wygran. Zarzdzenie z 9 grudnia 1943 roku nakazywaBo, by przeliczenia zwizane z mieniem \ydowskim byBy zgodne z zasadami rachunkowo[ci paDstwowej. Gotówka pozyskana z eksterminacji mogBa by wydatkowana tylko na dalsz eksterminacj. Nadwy\ki trafia za[ powinny do GBównej Kasy Rzeszy. EPILOG Nazi[ci doBo\yli wszelkich staraD, by ukry rzeczywisty rachunek ekonomiczny obozu. Robili to nie tylko pod koniec wojny. Chocia\by w czasie, kiedy trwaBa akcja gazowania tysicy ludzi, u\ywany do tego gaz  cyklon B  okre[lany byB w obozowych dokumentach eufemistycznie mianem  materiaBu do przesiedlenia [ydów . Podobnie próbowano ukry inne zbrodnie. Odpowiedz na pytanie, jaki rzeczywisty zysk z dziaBalno[ci KL Auschwitz odniosBa III Rzesza, nigdy nie bdzie konkretna. RozliczeD midzy obozem, przedsibiorstwami SS, zakBadami prywatnymi a nadzorujcym wszystko GBównym Urzdem Gospodarczo- -Administracyjnym SS (WVHA) dokonywano bowiem w bardzo ró\norodny sposób (od rozliczeD gotówkowych po transakcje wymienne). Z pewno[ci jednak wszystkie strony tego interesu wyszBy na swoje. Koszt ponie[li wizniowie. yródBo: Focus.pl Adres wersji on-line: http://www.focus.pl/historia/artykuly/zobacz/publikacje/holding-kl-auschwitz/ 4 z 4 2010-12-27 20:34

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
58 Szoa Zagłada Żydów w KL Auschwitz Birkenau
63 Szoa Ruch oporu w KL Auschwitz Birkenau
57 Szoa Komendanci KL Auschwitz(1)
59 Szoa Zagłada Romów w KL Auschwitz Birkenau
64 Szoa Wyzwolenie KL Auschwitz Birkenau
60 Szoa Więźniowie i ofiary KL Auschwitz
55 Szoa KL Auschwitz i podobozy
Szoa KL Auschwitz Birkenau
Banderowcy w KL Auschwitz(1)
edukomp kl 3?u przy naprawcze
Sprawdzian 5 kl 2 matematyka zadania

więcej podobnych podstron