KL Auschwitz - Birkenau
KL Auschwitz i jego filia - KL Birkenau, dwa obozy mieszczące się w Oświęcimiu i
Brzezince przeszły do historii jako największe cmentarze świata.
KL Auschwitz, obóz macierzysty, powstał w maju 1940 roku, a w następnym miesiącu
skierowano tam pierwszy transport polskich więz
niów politycznych. Z czasem do obozu
zaczęły regularnie przybywać transporty więz
niów, a obiekt ostatecznie rozbudowany
został do 28 bloków murowanych, kuchni więz
niarskiej, pralni oraz innych obiektów
gospodarczych (biura, magazyny etc.).
Więz
niowie pracowali bardzo ciężko w przeróżnych komandach, byli surowo karani za
najmniejsze lub tylko rzekome przewinienia, żyli w b. złych warunkach sanitarno-
higienicznych. Do tego dochodził jeszcze brak podstawowej opieki zdrowotnej, złe
wyżywienie oraz znęcanie się esesmanów i więz
niów funkcyjnych. Sytuacja poprawiła
się, przynajmniej teoretycznie, w 1943 roku.
Dodatkowo w KL Auschwitz mieścił się również przez pewien czas obóz jeńców
radzieckich i obóz kobiecy. Pierwszy został zlikwidowany i przeniesiony do Birkenau w
marcu 1942 roku, drugi - pół roku póz
niej.
1
Budowa KL Birkenau, największego z podobozów Auschwitz, rozpoczęła się już w zimie
1941 roku w graniczącej z Oświęcimiem wsi Brzezinka. Przy budowie oprócz "zwykłych"
więz
niów pracowali jeszcze radzieccy jeńcy wojenni, będący w bardzo tragicznym
położeniu. Należy dodać, że w początkowych zamierzeniach Birkenau miał być obozem
jenieckim.
Na początku powstał odcinek BI, zabudowany barakami murowanymi. Mieścił się tam
obóz męski i kobiecy; w 1943, po przeniesieniu mężczyzn do części BII, obydwa odcinki
zostały zajęte przez więz
niarki.
W skład obozu BII wchodziły następujące odcinki: BIIa (obóz kwarantanny), BIIb (obóz
familijny dla Żydów z getta w Terezinie - w lipcu 1944 r. został zlikwidowany wraz z jego
mieszkańcami, potem przeniesiono tam część więz
niarek), BIIc (obóz przejściowy dla
Żydówek), BIId (obóz męski), BIIe (obóz rodzinny dla Cyganów), BIIf (szpital dla
więz
niów mężczyzn), oraz odcinek BIIg zwany "Kanadą", gdzie gromadzono rzeczy
2
zagrabione zamordowanym w komorach gazowych Żydom. Rozpoczęto także budowę
odcinka BIII, nie został on jednak ukończony.
Birkenau "wsławił się" jednak przede wszystkim jako obóz zagłady. Funkcję tą pełnił od
pierwszej połowy 1942 r. Od tego czasu do obozu przybyły transporty z tysiącami Żydów
ze wszystkich okupowanych państw Europy.
Początkowo rolę urządzeń zagłady pełniły przerobione na komory gazowe dwie zagrody
chłopskie (zwane czerwonym i białym domkiem), które mieściły się w pobliżu obozu.
Zwłoki zagazowanych grzebano w masowych grobach oraz palono w specjalnych
dołach. Dopiero w drugiej połowie 1943 roku zostały uruchomione w Birkenau cztery
duże krematoria. Trzeba dodać, że gdy przybywały bardzo liczne transporty nie
nadążano ze spalaniem zwłok i oprócz krematoriów zaczęły funkcjonować także doły
spaleniskowe.
Wartościowe rzeczy (złoto, m.in. ze sztucznych zębów, kamienie szlachetne, biżuteria)
były wysyłane w głąb Niemiec, zasilając fundusze III Rzeszy, natomiast przedmioty
codziennego użytku, meble, ubrania i inne wysyłano ofiarom bombardowań, żołnierzom
na froncie etc. Również wielu esesmanów kradło kosztowności, drogie ubrania... Część
rzeczy dosłownie gniła między barakami "Kanady", gdyż pracujące tam komanda
więz
niów nie nadążały z ich sortowaniem.
3
Auschwitz i Birkenau zostały wyzwolone 27 I 1945 roku przez Armię Czerwoną. W
obozie znajdowało się tylko kilka tysięcy chorych więz
niów - reszta została wcześniej
ewakuowana do innych obozów.
Liczbę ofiar obozu szacuje się na 1,1 do 1,5 miliona ludzi.
Od czerwca 1947 roku na terenie byłych obozów istnieje Państwowe Muzeum
Auschwitz-Birkenau.
opracowała Luise
wszystkie zdjęcia pochodzą ze strony KL Auschwitz
4