3545336420

W omawianym okresie ukazało się ponadto kilka prac opartych bądź na materiałach zbieranych do Atlasu, bądź tylko o sieć badań PAK, zawierających sporo danych o budownictwie z Lubelszczyzny ⁵⁸.

Działający w Lublinie od 1944 r. Zakład Historii Sztuki przy Katolickim Uniwersytecie Lubelskim zagadnieniom architektury drewnianej poświęcił mało uwagi, wyszły stąd bowiem zaledwie dwie tego rodzaju opublikowane prace⁵".

Oddzielną grupę stanowią opracowania ogólne polskiej sztuki ludowej omawiające również zagadnienia architektury drewnianej. Spotykamy w nich krótkie charakterystyki budownictwa wiejskiego Lubelszczyzny lub przynajmniej przykłady niektórych form tu występujących. Serię tę rozpoczyna w 1953 r. prof. Ksawery Piwocki, kończy w 1972 r. Stefania Krzysztofowicz⁶⁰. Podobny charakter ma kilka innych prac zawierających nieraz cenne materiały do architektury drewnianej województwa lubelskiego ^6I.

Wiele wzmianek lub krótkich opisów zabytkowych obiektów drewnianych podają wydawane od 1951 r. przewodniki turystyczno-krajoznawcze⁶², choć niektóre z nich zawierają informacje całkowicie błędne, pisane przez autorów nie znających ani terenu, ani zabytków, np. pierwszy wydany po wojnie przewodnik W. L. Przyborowskiego⁶³.

Problematykę zabytków drewnianych podejmuje również ukazujący się od 1958 r. „Kalendarz Lubelski". Już w pierwszym jego roczniku (1958 r.) Alicja i Mieczysław Kurzątkowscy zamieszczają kilka fotografii z krótkimi tekstami o celniejszych zabytkach drewnianych. W 1972 i 1973 r. Włodzimierz Wójcikowski i Henryk Gawarecki publikują artykuły krajoznawcze uwzględniające zabytki architektury drewnianej, w roczniku 1972 Janina Petera daje zwięzłą charakterystykę budownictwa drewnianego Lubelszczyzny, będącą małą syntezą dotychczasowych badań, poruszając ponownie ten temat w roczniku 1973 w artykule o sztuce ludowej Lubelszczyzny⁶⁴.

Wzmianki lub opisy niektórych zabytków można znaleźć również w innych kalendarzach⁶⁵.

Podobnie jak w okresie międzywojennym, kilka miast i powiatów wydaje własne monografie, w których znajduje odbicie interesująca nas problematyka, np. Lublin i Tarnogród, powiat bialski i radzyński⁶⁶. Wreszcie zagadnienia budownictwa drewnianego znajdują czasami odbicie w biuletynach wydawanych przez niektóre towarzystwa regionalne⁶⁷.

Poza przedstawionymi wyżej wynikami prac prowadzonych w ramach działalności różnych instytucji budownictwem drewnianym Lubelszczyzny interesowało się wielu naukowców niejako na marginesie swojej działalności podstawowej, publikując materiały na łamach różnych czasopism, przede wszystkim w „Ochronie Zabytków"⁶⁸, czasopismach popularno--naukowych lub społeczno-kulturalnych ⁶⁹.

Tu też trzeba wspomnieć o dwóch pozostających dotąd w rękopisach monografiach opracowanych przez miłośników swoich regionów: Czesława Kluźniaka z Dubienki i Michała Pękalskiego z Biłgoraja⁷".

Dużo miejsca zabytkowym budynkom drewnianym poświęciły na swoich łamach dzienniki, przede wszystkim lubelskie ⁷, ale także kilka warszawskich⁷². Jest to fakt szczególnie ważny, niejednokrotnie bowiem fotografie, opisy lub nawet krótkie wzmianki w gazetach codziennych są dziś jedynymi dokumentami o nie istniejących już zabytkach i stanowią niezwykle cenne przyczynki do dalszych badań.

3 — Budownictwo drewniane Lubelszczyzny

17