3568684107

Umiejscowienie pracy w strukturze badań geograficznych. Przeprowadzone badania w znacznym stopniu koncentrowały się na problematyce społecznej, dotyczącej postrzegania przez mieszkańców gmin parkowych relacji między parkami narodowymi traktowanymi jako prawno-administracyjne fomy ochrony przyrody, a zamieszkującą w ich sąsiedztwie społecznością lokalną. Temat pracy ma charakter interdyscyplinarny, np. badania percepcji przestrzeni prowadzą nie tylko geografowie lecz także antropolodzy, architekci; badania konfliktów - socjologowie, zaś partycypacją zajmują się między innymi znawcy komunikacji społecznej, planiści i architekci. Biorąc to pod uwagę, należy stwierdzić, że praca lokuje się na styku kilku dyscyplin, szczególnie geografii społecznej i socjologii, zawierając również wątki dotyczące ochrony środowiska, szczególnie w ujęciu prawno-administracyjnym.

Umiejscawiając pracę w strukturze badań geograficznych należy stwierdzić, że tematyka mieści się w obrębie geografii człowieka oraz geografii percepcji (Tuan, 1979; Jędrzejczyk, 2001; Lisowski, 2007). W geografii percepcji przedmiotem poznania są bowiem subiektywne wyobrażenia ludzi o otaczającym ich środowisku, a także postawy wobec tego środowiska i przestrzenne preferencje (Domański, Libura, 1986; Bartnicka, 1989). Podkreśla się również duże znaczenie powiązań pomiędzy percepcją a podejmowaniem decyzji i zachowaniami ludzi (Gold, Goodey, 1983).

Cele oraz hipotezy badawcze pozwalają umieścić opracowanie w nurcie geografii behawioralnej, która zajmuje się m.in. wyobrażeniami, preferencjami przestrzennymi ludności oraz postawami wobec środowiska (Saarinen i in., 1982). Według A. Lisowskiego (2003) percepcja środowiska lub postawy wobec niego to typowe zmienne pośredniczące w interakcji człowieka i środowiska w nurcie behawioralnym.

Nurt behawioralny opiera się na założeniu, że działania człowieka (reakcje) determinowane są przez bodźce zewnętrzne pochodzące ze środowiska. Procesy poznawcze powodują, iż ludzie zachowują się niejednakowo i często nieracjonalnie. Nurt ten stoi więc wyraźnie w opozycji do modelu człowieka ekonomicznego, który w założeniu posiada pełną wiedzę i podejmuje optymalne decyzje ukierunkowane na określony cel (Bartnicka, 1989). Poza tym zastępuje poprzednie koncepcje, które zakładały proste związki człowieka ze środowiskiem i uwzględnia złożoną strukturę zachowań ludzkich (Gold, 1980). W kierunku psychologii zwanym behawioryzmem, na podstawie bezpośredniej obserwacji bodźców oraz reakcji człowieka, formowane są obiektywne wnioski, które są zgodne z założeniami metodologii scjentystycznej (pozytywistycznej). Należy jednak podkreślić, że nurt behawioralny wykorzystuje dorobek neobehawioryzmu, w którym zwykło się przyjmować, że między bodźcem a reakcją występują różnorodne zmienne pośredniczące, m.in. aspiracje, percepcje, postawy czy preferencje (Lisowski, 1989).

Na płaszczyźnie geografii behawioralnej, która zajmuje się przestrzennymi aspektami zachowań ludzkich, wykształciły się dwa podejścia teoretyczne (Pocock, Hudson, 1978). Pierwszy z nich zakłada najpierw obserwację zachowań i na tej podstawie budowanie wiedzy o procesach je wywołujących. Ważne jest, że procesy te nie odnoszą się do indywidualnych decyzji, a do skali ogólniejszej. Brane pod