3568684110

wszystkie następne poznawane miejsca. Obraz ten stanowi swoisty „filtr percepcyjny" - składnik naszej indywidualności (Rapoport, 1977, za Pawłowską, Swaryczewską, 2002).

1.2. Terminologia przyjęta w opracowaniu

Przedstawione powyżej cele i problematyka badań implikują stosowanie pojęć pochodzących z różnych dyscyplin nauk społecznych. Ze względu na ogromną ilość rozmaitych terminów proponowanych przez przedstawicieli poszczególnych nauk, w celu właściwego zrozumienia stosowanej w opracowaniu terminologii, poniżej zaprezentowano definicje najczęściej używanych pojęć.

Percepcja - pojęcie definiowane różnie, gdyż problematyką percepcji zajmują się psychologowie, socjologowie, architekci i geografowie. W psychologii percepcja (łac. perceptio - ujmowanie) traktowana jest jako złożony proces poznawczy, polegający na świadomościowym odzwierciedlaniu przez człowieka przedmiotów, zjawisk i procesów (Ittelson i in., 1974; Strelau, 2001), zachodzący na skutek oddziaływania bodźców zewnętrznych płynących ze środowiska na człowieka i jego narządy zmysłu (Bańka, 2002), a jego synonimem jest postrzeganie lub spostrzeganie (Bell i in., 2004). Według socjologów jest to zdolność odbioru doznań (Marshall, 2004) lub rezultat aktu, za pomocą którego umysł porządkuje swe doznania i rozpoznaje przedmiot aktu (Szafrańska, Kaczmarek, 2007), dodając, że między człowiekiem a środowiskiem zachodzą cztery główne procesy: postrzeganie, wartościowanie, kształtowanie i użytkowanie (Wallis, 1990; Kaltenberg-Kwiatkowska, 2007). Natomiast architekt K. Lynch (1960) rozumie percepcję bardziej kompleksowo i rozpatruje ją według schematu: identyfikacja -» strukturyzacja —> wartościowanie. Identyfikacja polega na rozróżnieniu poszczególnych elementów środowiska. Strukturyzacja określa relacje przestrzenne między tymi elementami. Zaś wartościowanie sprowadza się do nadania im przez jednostkę znaczeń. W geografii społecznej termin „percepcja" rozumiany jest jako proces strukturyzowania w świadomości człowieka informacji dotyczących środowiska określonego miejsca, zjawiska czy procesu (Saarinen i in., 1982; Wojciechowski, 1986, 1996; Libura, 1990; Szkurłat, 2004). To strukturyzowanie w świadomości informacji obejmuje w przyjętym w geografii znaczeniu zarówno sam proces poznania zmysłowego, jak i jego efekty w postaci wiedzy o środowisku, przypisywaniu mu określonej wartości i zachowania wobec środowiska. Według E. Szkurłat (2004) tak szeroko rozumiany zakres tego pojęcia odpowiada pojęciu „postawa", utrwalonemu w polskiej literaturze psychologicznej i socjologicznej. W niniejszym opracowaniu percepcję przyjmuje się jako komponent poznawczy postawy. Zgodnie z założeniami psychologii ekologicznej percepcja jest procesem aktywnego odbioru, analizy i interpretacji zjawisk, w których nadchodzące aktualnie informacje przetwarzane są na podstawie zarejestrowanej w pamięci wiedzy o otaczającym świede (Piaget, 1966, 1981; Grabowska, Budohoska, 1995, za Szkurłat, 2007).