3813100247

Jak wskazano powyżej, przyjęcie rożnych perspektyw wskazuje na rożne definicje przedsiębiorstwa. Jako że przedsiębiorstwo jest układem złożonym, wymaga różnych języków opisu. Jak podkreśla T. Gruszecki [s. 33], każdy z nich dostarcza informacji pozwalających zbudować model przedsiębiorstwa, właściwy dla danej płaszczyzny analizy. Takimi modelami są:

•    podstawowy model ekonomiczny,

•    model finansowy,

•    model produkcyjny,

•    model organizacyjny,

•    model prawny,

•    model socjopsychologiczny,

•    aspekt etyczny.

W podstawowym modelu ekonomicznym przedsiębiorstwo definiowane jest w kontekście efektywności zużycia zasobów i relacji pomiędzy nakładami a efektami. Przedsiębiorstwo jest "urządzeniem przetwarzającym nakłady w wyniki i wytwarzającym dochód", a jego celem jest maksymalizacja zysku. W tym modelu rozpatruje się m.in. realizację celi właścicieli przez menedżerów w kontekście teorii agencji.

Zgodnie z modelem finansowym przedsiębiorstwo to system zasobów o określonej wartości finansowej, przetwarzanych w strumienie pieniężne. W modelu tym kluczowe są pojęcia aktywów i kapitału, przy czym kapitał oznacza wartość, a nie czynniki produkcji. Podejście to wykazuje najbliższe relacje z rachunkowością. Zgodnie z nim celem przedsiębiorstwa jest maksymalizowanie jego wartości w średnim i długim okresie - niezależnie od bieżącego zysku.

Według modelu produkcyjnego, zwanego też technologicznym, przedsiębiorstwo to układ techniczny, przetwarzający energię i materię nakładu w produkt. Kluczowym procesem jest produkcja, rozumiana jako wytwarzanie dóbr, w związku z czym model ten znajduje zastosowanie jedynie w przedsiębiorstwach produkcyjnych.

Określenie przedsiębiorstwa jako szczególnego przypadku organizacji jest zgodne z modelem organizacyjnym. Analizie poddaje się funkcje zarządzania, strukturę organizacyjną, szczeble i poziomy kierowania, a także poziom decentralizacji i procedury przepływu informacji i podejmowania decyzji. Ze względu na swój charakter model ten znajduje najszersze zastosowanie w dużych przedsiębiorstwach, stanowiących organizacje złożone.

19