3685665818

Jean-Baptiste Say - działacz polityczny, przemysłowiec i ekonomista 13

myślowego¹. Warto podkreślić, że fundamentalna koncepcja Webera została zawarta w opublikowanym w 1903 r. dziele „Etyka protestancka i duch kapitalizmu”, natomiast Say podobne spostrzeżenia zawarł już w swoim „Cours complet d'economie politique pratique”, którego pierwsze wydanie pojawiło się w 1828 r.

Druga tradycja, handel, od pokoleń towarzyszyła rodzinie Sayów. Pochodzenie kupieckie skłoniło go do działalności handlowej, choć z czasem jego zainteresowania zmieniły kierunek. Tym samym zainicjował nową tradycję rodzinną, która stała się udziałem jego brata, syna i wnuka - zamiłowanie do nauki ekonomii politycznej.

Niejednokrotnie na gruncie nauk ekonomicznych można się zetknąć z badaczami zasilającymi szeregi ekonomistów, którzy wywodzą się ze wspólnych korzeni genealogicznych. Dwie generacje ekonomistów nie stanowiły rzadkości: w Wielkiej Brytanii James Mili i jego syn John Stuart Mili oraz John Nevil i jego syn John Maynard Keynesowie, w Stanach Zjednoczonych John Maurice Clark wraz z ojcem Johnem Tabesem, we Francji Augustę i syn Leon Walraso-wie. Można również przytoczyć przykład braci Louisa Auguste’a i Adolphe’a Blanquich o skrajnie różnych przekonaniach. Rodzina Sayów z trzema pokoleniami ekonomistów w pewnym sensie stanowiła osobliwość: Jean-Baptiste i jego brat Leon zapoczątkowali rodzinne zainteresowanie ekonomią, które z upodobaniem kontynuował syn Jeana-Baptistea - Ho race i w końcu Leon, syn Hora-ce’ego. Te trzy generacje ekonomistów zbiegały się w czasie z najbardziej płodnym na polu intelektualnym i politycznym okresem w historii Francji².

2. Młodość Saya

Jean-Baptiste dzieciństwo i wczesne lata młodzieńcze spędził w Lyonie, w mieście, w którym rozkwitała działalność handlowa i rzemieślnicza. Wychowywany w klimacie doby oświecenia zarówno w środowisku rodzinnym, jak i w gimnazjum, gdzie częściej byli cytowani Benjamin Franklin i George Washington niż doradcy ówczesnego króla, mały Jean-Baptiste kształcił swój charakter i rozwijał osobowość³. Ojciec w wolnym czasie zabierał synów na wykłady fizyki eksperymentalnej. Wiele lat później, Say przyznał, że te pierwsze lekcje fizyki z zastosowaniem metody obserwacji zjawisk były niezastąpione

1

   H. Landreth. D.C. Colander: Historia myśli ekonomicznej. PWE, Warszawa 1998. s. 114-115.

2

   M. Lutfalla: Op. cit., s. 387.

3

   E.L. Forget: The Social Economics of Jean-Baptiste Say. Markets and lirtue. Routledge. London 1999, s. 13.